Verkiezingsuitslag en koken in onverwachte hoek

Ditmaal een korter verslag dan u gewend bent. De werkzaamheden op de POE rond ik af en ben druk met de voorbereidingen voor de terugreis. Toevallig is er een tweedaagse gepland met collega Education Management Advisers (EMA’s) en vertalers, ook wel Project Assistenten genoemd in Phnom Penh, zodat ik een week eerder mijn woonplaats, met een goed gevulde koffer, verlaat. Ergens tussendoor zal dit verslag het daglicht zien.

Gelukkig is Cambodja afgelopen tijd niet in het nieuws geweest in Nederland en dat wil inderdaad zeggen dat de verkiezingen van 4 juni rustig zijn verlopen. Evenals in Nederland blijkt het ook hier mogelijk te zijn dat de partijen blij zijn met de uitslag door deze verschillend en in hun voordeel te interpreteren. Hier claimen beide zelfs de overwinning. Zal het proberen te verklaren. Mocht u afhaken, gewoon doorschakelen naar het volgende onderwerp………
Het was trouwens eenvoudig te onderscheiden wie wel of niet gestemd had na de verkiezingen. Een stemmer loopt namelijk weken met een zwarte rechterwijsvinger rond, aangezien deze in niet verwijderbare inkt gedoopt werd om dubbel stemmen te voorkomen.

Op de POE begint éénieder een beetje te wennen aan de nieuwe stek, al wordt er soms vreemd omgegaan met de apparatuur. Eén collega heeft de neiging, als hij het warm krijgt, de airco op 17 graden te zetten. Na verloop van tijd verandert de ruimte in een soort van koelkast. De “temperatuurregelaar” krijgt het koud en zet vervolgens ramen en deuren open om uiteindelijk de airco uit te zetten. De temperaturen lopen weer vlot op en ik zet de staande fan, die nog steeds trouw naast mij staat, maar aan, tot de goede man het ook te warm krijgt en dan kan het procedé zich herhalen. Voorzichtig probeer ik deze collega op te leiden tot minder extreme daden, je bent Management Adviser of niet…….

Hoewel het gebouw gloednieuw is, is de afbraak reeds begonnen. Tot mijn stomme verbazing, vond ik op een ochtend allemaal wit gruis op mijn bureau. Doordat de vorige locatie erg stoffig was, keer ik bij het weggaan mijn toetsenbord om en gelukkig is deze gewoonte nog intact, zodat de rommel daar niet ingevallen was. Maar waar kwamen die witte stukjes nou vandaan? Het antwoord was vlot gegeven toen ik omhoog keek, want in een hoek van de bevestigde tl armatuur, recht boven mijn bureau, zat een gat. Volgens de collega’s, die dit hoogst amusant vonden, veroorzaakt door een knagende muis of een rat. In Nederland hebben we twee aparte woorden voor deze dieren, in Cambodja één, dus ik weet nog steeds niet of ze muis of rat bedoelen. Inmiddels zijn er op hoekpunten van verschillende tl armaturen in onze kantoorruimte dezelfde gaten ontstaan en ik zal niet vreemd opkijken als binnenkort een tl bak naar beneden komt. Boven ons hoofd is er een enorme zolder, aangezien wij op de bovenste verdieping gehuisvest zijn en blijkbaar hebben er al muizen of ratten tussen ons plafond en de vloer van de zoldering hun onderkomen gevonden en doen zich tegoed aan onze plafondplaten…..

Vol trots meldde het waarnemend hoofd van de afdeling Planning een aantal weken geleden dat hij een keukeninventaris voor ons ging kopen, want van nu af aan zou er zelf gekookt gaan worden en op deze wijze zou er veel geld uitgespaard gaan worden. Op mijn vraag waar deze spullen dan terecht zouden komen, vertelde hij enthousiast dat hij de hoek naast zijn bureau als keuken zou inrichten. Hoe dit afliep kunt u verderop lezen…..

Alleen maar winnaars
De uitslag ven de “commune elections” van 4 juni (vergelijk het met de gemeenteraadsverkiezingen) verscheen diezelfde dag al op Facebook. Aangezien deze berichten voor mij onleesbaar zijn, moest ik wachten tot de volgende dag, toen ik de Engelstalige kranten in kon zien.
Het blijkt dat de regeringspartij gewonnen heeft in 1162 communes, u mag ook (deel)gemeenten zeggen. De oppositiepartij pakte de winst in 471 communes en slechts 1 commune werd veroverd door een derde partij. De overige partijen wisten nergens een commune voor zich te winnen. Dit lijkt een enorme overwinning voor de regeringspartij, maar deze cijfers geven een vertekend beeld, want de oppositie pakte de winst in de grote steden van Cambodja, die deeldistricten met veel mensen bezitten. Zo werd de CNRP de grootste in de steden Phnom Penh en Siem Reap. Zelfs de dichtbevolkte “ thuisprovincie” van Hun Sen, Kampong Cham, ging met 76 van de 109 communes naar de oppositie. De CPP heerste veelal op het platteland. In 2012 was de CPP nog de baas in 1592 communes en had de CNRP maar in zo’n 40 communes de leiding. Ruim 400 commune chiefs en veel councilmembers van de CPP kunnen hun biezen pakken, maar met behoud van loon, want de “ruimhartige” partij heeft ze verzekerd dat ze de komende 4 jaar gewoon doorbetaald worden uit ……….de partijkas zullen we maar zeggen. Deze geste gaat "de partij" miljoenen kosten.
Waarom was de regeringspartij dan zo blij met de uitslag? Zij hebben landelijk 51% van de stemmen gehaald tegen de oppositie 44,4%, terwijl ze bij de landelijke verkiezingen van 2013 nog 48,8% hadden. Zij claimen meer stemmen te hebben veroverd en verklaren de CNRP tot de verliezende partij, mede doordat deze partij optimistisch had ingezet op 60% van de stemmen. De oppositie wijst naar de enorme toename van winst in de communes. Dus uiteindelijk iedereen blij naar buiten toe, want gezichtsverlies is één van de ergste dingen die een Cambodjaan kan overkomen.
Zoals gezegd leken dit schone verkiezingen te zijn, die gevolgd zijn door 14.000 waarnemers in den lande en deze melden geen grote onrechtmatigheden tijden de verkiezingen.
Een aantal opmerkelijke zaken rond deze verkiezingen wil ik u niet onthouden:
- Bezoekers van CPP manifestaties ontvingen daarvoor geld. Zo heb ik bedragen gehoord van $3,75, $5,00 en in sommige dorpen werd $10,-- gegeven aan de “enthousiaste” supporters. Een enorm bedrag voor deze mensen. Iedere verkiezing weer, is de CPP gul met het uitdelen van cadeaus en geld. Vooral op het platteland, waar de sociale controle nu eenmaal wat groter is en veel jongeren zijn weggetrokken, levert dit stemmen op. De “ouderen”, die decennialang oorlog gekend hebben, zijn gevoelig voor de “oorlogstaal” van de regering, aangezien ze de vrede koesteren en meer berusten in hun vaak armoedige omstandigheden, dit in tegenstelling tot de jeugd in de steden.
- De kiezers moeten stemmen in de plaats waar ze geregistreerd zijn en dat is in vele gevallen niet waar ze werkzaam zijn. Bij de landelijke verkiezingen in 2013 lag er een regeringsbesluit, waarbij de werkgever de kiezer 2 dagen vrij moest geven, zodat de werknemer in de gelegenheid was om naar zijn dorp af te reizen om een stem uit te brengen. Dit jaar was het besluit afgezwakt tot een advies van de regering. Dit vrijblijvende advies werd lang niet door alle werkgevers opgevolgd en een flink aantal “bazen” dreigden zelfs met inhouding van loon, indien werknemers “ongeoorloofd” zouden verzuimen deze dagen. Op Facebook werd dit door een aantal werknemers getoond door een foto te plaatsen met een briefje van 10 en 20 dollar, want vele inhoudingen bedroegen 30 dollar. Op een maandinkomen van zo’n $150.-, zoals bij de textielarbeiders niet ongewoon is, een kolossaal bedrag en tel daarbij de reiskosten nog eens op…….. Een tactische zet van de regering, omdat onder fabrieksarbeiders de oppositie veruit het populairst is?
- In commune Ta Siem in Siem Reap provincie verschenen 18 trucks, ieder met zo’n 40 soldaten in de laadbak. Deze stopten 2 km voor het stemlokaal en lopend gingen deze in burgerkleren gestoken “stemmers” het stemlokaal in. En zowaar……. deze commune veranderde van een CNRP bolwerk in een CPP commune. Het NEC (National Election Comite) onderzoekt de zaak na een klacht, aangezien deze soldaten, net als de textielarbeiders alleen mogen stemmen op plaatsen waar ze ingeschreven staan. Op een of andere mysterieuze reden waren deze soldaten “netjes” geregistreerd in de commune, dus de klacht zal niet veel uithalen. Ditzelfde schijnt op 19 andere plaatsen in Cambodja te zijn gebeurd. Het gevolg is dat betreffende communes geleid gaan worden door “een chief en councils”, die niet door de eigen gemeenschap gekozen zijn……
- Voor CNRP aanhangers blijft het een doorn in het oog dat Vietnamezen ook kunnen stemmen als ze werkzaam zijn in het land. Heb geprobeerd uit te leggen dat het heel normaal is als je ergens al geruime tijd woonachtig bent, dat je dan stemrecht kunt krijgen. Dat deze stem veelal naar de CPP gaat, is een logisch gevolg van de anti Vietnamese opstelling van de oppositie partij.
- Een Australische filmmaker ziet zijn werk “beloond” met een opname in de cel. Hij had met een drone filmbeelden gemaakt van een manifestatie van de oppositie. De man had al 4 dagen in hechtenis gezeten voordat de aanklacht ingediend werd, terwijl de Cambodjaanse wet aangeeft dat dit binnen 48 uur dient te geschieden en 72 uur voor een zwaar misdrijf. De verwachting is dat de aanklacht “het stelen van informatie” zal zijn. Hiervoor zou een gevangenisstraf van 10 jaar gegeven kunnen worden. Ben blij, dat ik ongeschonden foto’s heb kunnen maken rond deze verkiezingen. Tevens zullen binnenkort 2 verslaggevers van de immer kritische krant The Cambodian Daily zich dienen te verantwoorden voor hun verslaggeving.
- Vlot na de verkiezingen is er een memo opgedoken waarin de suggestie gewekt wordt dat de regering geld in zal gaan houden richting de communes waarin de CNRP de sterkste geworden is. Zo kunnen infrastructurele projecten, zoals de aanleg van wegen en bruggen grote vertragingen oplopen. “Door op deze wijze problemen te creëren zullen de mensen die voor de oppositie gestemd hebben, zich wel tweemaal bedenken op wie ze in 2018 zullen gaan stemmen”, is de redenatie. Als dit “straffen” de weg is, die de komende tijd ingeslagen wordt, zullen de Engelstalige kranten nog veel te melden hebben…….

Ik ben ervan overtuigd dat deze verkiezingen voor de Cambodjaanse premier, die al ruim 30 jaar dit land leidt en naar verluid miljarden op een veilige bankrekening heeft staan, een testcase is geweest t.a.v. de landelijke verkiezingen volgend jaar. Gezien de uitslag van de landelijke verkiezingen in 2013 was een verlies van communes ingecalculeerd. Ik vrees dat het verlies van de meerderheid in de grootste steden veel pijn doet. Als je dan ook nog in het achterhoofd houdt dat de oppositie in 2012 maar 40 communes in zijn bezit kreeg, maar de regeringspartij een jaar later bijna van de troon stootte en Hun Sen enkel en alleen kon blijven zitten doordat er een miljoen mensen niet konden stemmen en er opeens veel “ghoststemmen” op waren opgedoken van bijvoorbeeld overledenen, die hun stem hadden uitgebracht, dan dreigen er donkere wolken aan de horizon.
Hun Sen heeft nog een jaar om het tij te keren. Nog meer jongeren zullen volgend jaar stemrecht hebben en ik verwacht dat de regeringspartij bij eerlijke verkiezingen omver geblazen zal worden. Zover zal deze “nepotistische” premier het niet laten komen. Olivier B. Bommel zou zeggen: “Verzin een list jonge vriend”. De nieuwe wet voor politieke partijen, die vorig jaar door het Parlement is gejaagd, zonder de oppositie, want die boycotte de stemming, is een voorbode voor wat er komen gaat. Ik verwacht dat bij het minste vergrijp politieke leiders opgepakt zullen worden, zodat een stok gevonden is om de oppositiepartij, met deze wet in de hand, te verbieden deel te nemen aan de landelijke verkiezingen. Ik mag hopen dat dit of een soortgelijk doemscenario niet zal plaatsvinden en dat ik ongelijk krijg, maar ik en velen met mij vrezen met grote vreze, gezien de opgedane ervaringen tot op heden…….
Opvallend zijn de berichten op Facebook, waarbij de premier negatief en soms als een karikatuur in beeld wordt gebracht. Blijkbaar is de schroom afgeworpen tijdens en na de verkiezingen en durft men deze uitingen nu in de media te plaatsen. Ben verbaasd dat er nog niet op gereageerd is. Wellicht komt dit door de massaliteit.......
Het laatste nieuws is dat de premier, de vrijwillig in ballingschap uitgeweken “ex oppositieleider” Sam Rainsy, uitgenodigd, u mag ook zeggen uitgedaagd, heeft Cambodja te bezoeken. De opgelegde verbanning wordt opgeheven, maar of alle opgelegde gevangenisstraffen en boetes ingetrokken worden is onzeker. Een dag later noemde hij Sam Rainsy al een lafaard, omdat hij er niet op inging, aangezien Rainsy zich niet nodeloos wilde opofferen en alleen bij een “koninklijk pardon” overwoog terug te keren. Zou deze koerswijziging een onderdeel van de list zijn, die uit de hoge hoed getoverd is?

Kookplaats op …………
Nadat de Saroathn, het waarnemend hoofd van de afdeling aangekondigd had dat hij een keukeninventaris zou kopen, viel het me op dat deze bij zijn terugkomst niet in ons kantoor geplaatst was, hetgeen hij van plan was. Ik vroeg hem waar de spullen gebleven waren. Lachend zei hij dat het niet zo’n goed idee geweest was om de spullen in het kantoor te plaatsen. Opgelucht haalde ik adem, want ik vreesde al om iedere middag in de etenslucht te moeten werken. Ik hoefde niet eens te vragen waar de nieuwe locatie was, want hij verzocht me om hem te volgen naar een ruimte op de gang naast het kantoor, op weg naar de wc’s. “Hier zou toch de server komen te staan?”, vroeg ik toen we de ruimte betraden, waar inderdaad alle spullen om een middagmaal te bereiden stonden opgeslagen. De server kon er nog makkelijk bij in zijn ogen en ik hoopte eigenlijk dat die er maar gauw zo staan, want we zijn nog steeds verstoken van internet. “Lekker koele plaats om het eten te bewaren”, zei ik en keek naar de airco, die hier geplaatst was t.b.v. de toekomstige server. Aangezien een afzuiging ontbrak in deze koele ruimte, had ik toch mijn bedenkingen.
De volgende dag werden er allerlei etenswaren het kantoor binnengebracht: de keuken zou ingewijd worden. Hoewel ik uitgenodigd werd om mee te eten, hield ik deze boot maar even af en zegde niks toe. Uiteraard wilde ik wel even een kijkje in de keuken nemen en ging naar de toekomstige server ruimte, maar deze bleek helemaal leeg te zijn! Alle keukenattributen waren er verdwenen. Uit de ruimte van de heren wc kwam ontegenzeggelijk een etenslucht en ik hoorde er stemmen. Het gangetje maar even doorlopen en jawel, er werd vrolijk gekookt in de toiletruimte. Handig, water in de buurt en stopcontacten genoeg bij de wasbakken. Opgelucht, dat ik nog niks had toegezegd omtrent het deelnemen aan de maaltijden en blij met het excuus dat ik geen vlees eet, zodat ik de toekomstige aanbiedingen kan overslaan. Sokyou, de vertaalster is solidair en gaat ook liever naar het restaurant. Vanaf deze dag heeft onze toiletruimte een functie erbij gekregen en is omgedoopt tot “Keuken/Heren toilet”.
Op een dag hing er een verschrikkelijk stank in de toiletruimte. Hoewel stank daar niet ongewoon is, bleek deze lucht niet uit een wc, maar uit een keukenkastje te komen, waar blijkbaar etensresten bewaard werden. Hopelijk tref ik over 3 weken, bij terugkomst uit Nederland een fris riekende toiletruimte aan…….., maar

……eerst genieten van het weerzien met Ellen, kinderen en aanhang, familie en kennissen. Heb er ongelooflijk veel zin in. Tot over een week of 5, 6 en éénieder die zelf ook vrije dagen heeft: een fijne vakantie,

met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse,
marcelger8@hotmail.com
www.bibliothekenvoorcambodja.nl