Donkere wolken boven Cambodja

De geboorte van een nieuwe provincie
De ware schrijver weet zich te beperken, zo heb ik wel eens ergens gelezen. Maar hoe kun je je beperken als er in één week al zoveel gebeurt en je zoveel indrukken te verwerken krijgt, terwijl je je voorgenomen hebt om maximaal eens in de drie weken iets te publiceren op de weblog? Om dan toch maar en beetje de ware schrijver uit te hangen zal ik me dit verslag beperken tot de nieuwe woonomgeving en zal in het volgende verslag de werkomgeving centaal staan. Helemaal achteraan staat de politiek. Hoewel er hierover best veel te melden is, zal ik dit item zoveel mogelijk buiten beschouwing laten en af en toe hierover iets te berde brengen. Om te beginnen toch een klein stukje politiek, je mag het ook manipulatie noemen, maar ach, komt dat niet vaak op het zelfde neer? (Helaas zal ik er toch mee moeten eindigen, gezien de politieke ontwikkelingen van het moment)

Zoals u misschien begrepen hebt, ben ik in een totaal nieuwe provincie tewerkgesteld. Deze provincie is geboren na de uitslag van de verkiezingen van 2013. Premier Hun Sen bleek fors verloren te hebben in deze grote provincie en door deze nu op te delen, splitste hij de voor en tegenstanders een beetje en zal er in de toekomst één provincie, deze nieuwe creatie dus, voor hem gaan stemmen. Tenminste daar gaat deze slimme, berekende man van uit.
Aangezien dit beestje, de 25ste provincie in Cambodja, een naam moest krijgen werd het gedoopt als Tbaung Khmum, naar één van de districten. Het duurde even voordat ik het foutloos kon schrijven en nog iets langer voordat ik het zo kon uitspreken dat de gemiddelde Cambodjaan ook begreep waar ik zou gaan werken. Inmiddels ben ik te weten gekomen dat Tbaung harde steen/diamant betekent en Khmum een bij is, tezamen dus: “Diamanten Bij”. Eigenlijk kun je concluderen dat het beestje letterlijk een naam gekregen heeft.
Suong is nieuwe hoofdstad van de tweejarige provincie en deze provinciale “witte vlek” wordt momenteel druk ingekleurd. Zo staan alle provinciale gebouwen in de steigers, van waaruit deze provincie bestuurd gaat worden, zo ook aan mijn toekomstige werkomgeving. Dit heeft tot gevolg dat de huidige POE (Provincial Office of Education) “tijdelijk” op 25 kilometer afstand van Suong gevestigd is in een oud schoolgebouw in een wel heel klein dorpje, Porsrok Village genaamd. In 2017 zal de nieuwe POE geopend worden, dus voorlopig zal ik hier mijn tijd door moeten brengen. Voor het geval er één van de lezers eens langs wil komen, op de kaart van Cambodja is deze plaats makkelijk te traceren, want hij ligt aan een belangrijke T-splitsing. Raod 7 (Kampong Cham-Memot) loopt hier door en laat net nou net road 8 naar Phnom Penh in dit plaatsje beginnen. Dit houdt dus in: redelijk wat verkeer, veel stof, een flink aantal verkoopstalletjes langs beide wegen met versnaperingen voor onderweg, een tankstation en daar tussendoor nog wat huizen. En in dat hele kleine dorpje diende dus woonruimte gezocht te worden voor die ene blanke meneer die hier zou gaan wonen. Hoewel ik optimistisch van aard ben, zag ik dit toch wel met de nodige zorg tegemoet.

Zoektocht naar woonruimte
Gelukkig stond ik er niet alleen voor. Twee Cambodjaanse werknemers van het VSO kantoor in Phnom Penh zouden me de eerste 2 dagen begeleiden. Deze dagen zouden we gebruiken om woonruimte te zoeken, het liefst ook vinden en daarnaast was er de tweede dag om 9 uur een kennismaking op de POE gepland.
Zo stond ik op woensdag 18 mei gepakt en gezakt klaar bij het gusethouse en precies om 8.00 uur verscheen de VSO auto. De koffer verdween in de laadbak en weekendtas, rugzak en valhelm naast me op de achterbank. Achter het stuur een bedaarde man, die de auto rustig door de drukke ochtendspits van Phnom Penh laveerde, via de grote brug de Mekong over, het achterland in. Al spoedig werd er gestopt bij een van de vele eetgelegenheden langs de weg, want volgens Cambodjaans gebruik moest er eerst nog een warm ontbijt genoten worden. Aangezien ik mijn broodje al in de vroege ochtend gegeten had, hield ik het bij een glas ijskoffie en daar zou ik geen spijt van krijgen. Vervolgens werd er van chauffeur gewisseld en een groter verschil in rijstijl was niet mogelijk. Omdat deze uitvalsweg 4 rijbanen kent, hadden we er twee voor onze rijrichting en van beide banen werd vanaf nu druk gebruik gemaakt. Links en rechts werd er ingehaald, onder ongeduldig getoeter, veel afremmen en optrekken. Binnen het half uur had deze bestuurder het voor elkaar gekregen, dat zijn buurman vroeg of hij wilde stoppen en even later zat de goede man voorover gebogen langs de kant van de weg afscheid te nemen van het zojuist genoten ontbijt. Hierna ging het even iets rustiger, tot de ware aard van het beestje weer opstak en we weer laverend door het verkeer gingen. Zelf hield ik mijn blik maar strak op de weg gericht tussen beide heren door, zodat ik voorbereid was op de dingen die komen gingen en ik van de misselijkheid grotendeels gevrijwaard werd. Ach, bij de Efteling moet je er voor betalen en hier kreeg ik het gratis, zo relativeerde ik het maar. Op mijn vraag of er bij VSO ook een levensverzekering voor mij afgesloten was, volgde geen reactie. Blijkbaar werd die vraag niet begrepen…….. Bij een pompstation werd er van bestuurder gewisseld en kon ik ontspannen achterover gaan leunen en me gaan concentreren op het landschap dat zich naast me ontrolde. Dit landschap zag er heel wat groener uit dan ik in andere provincies gezien had. (Later hoorde ik dat hier de eerste forse buien al gevallen waren en van de latere mocht ik ook getuige zijn, zodat de zo gewenste regentijd hier officieel al begonnen is! Gelukkig geen verlaat begin van het regenseizoen zoals enkele deskundigen vooraf vreesden. Hopelijk zetten de buien in het hele land door, kan de cassave geplant worden en stromen de rijstvelden vol, zodat er spoedig een eind komt aan alle ellende, die de droogte met zich mee heeft gebracht)
Na het eten van de lunch op 5 km afstand van mijn toekomstige werkplek, begon de zoektocht.
Rijdend richting werkplek op de hoofdweg ,met het getal 7 erachter, werd er bij verkoopstalletjes langs de weg afgeremd en gevraagd of er woonruimte te huur was. Al gauw hadden we beet en stonden we in een huis, dat ik het liefst onmiddellijk de rug zou willen toekeren. Een stenen huis, gelegen aan de hoofdweg, nog in bewoonde staat, voorzien van een zinken dak, stroomleidingen die lukraak door het huis liepen, loshangende stopcontacten, een hurk wc, geen douche, maar een waterbak waar je uit moest scheppen en smerig, o zo smerig…….. De begeleiders van VSO konden hier blijkbaar doorheen kijken en gingen het gesprek aan met de bewoonster, die achter het huis nog een woning had, waarin ze zou kunnen gaan wonen, indien…….. Ook was ze bereid een plafond aan te leggen, zodat je niet meer tegen het zinken puntdak keek. Een westers toilet kon aangelegd worden evenals een douche. Naar mijn idee kon er beter een geheel nieuw huis gebouwd worden op deze plek, maar dat zei ik wijselijk maar niet. Aangezien het gesprek verder in de Khmertaal plaatsvond, wachtte ik op het puntje van de houten bank gezeten, aangezien ik mijn broek schoon wilde houden, af tot we zouden gaan. Gelukkig was het inmiddels inchecktijd geworden voor een guesthouse, gekoppeld aan een uurtje “rusttijd”, waarna de zoektocht voortgezet zou worden.

Uitgerust en met frisse moed reden we anderhalf uur later het dorp binnen waar ik zou gaan werken en hopelijk ook wonen. Gelukkig reden we niet te hard, want anders hadden we het dorp gelijk weer verlaten. Aan de road 7 was niets te vinden dat verhuurd kon worden, dan maar de afslag, road 8, naar Phnom Penh, gepakt. Vrij vlot zag ik aan de rechterkant een vakantieparkje, waarop allerlei huizen stonden. We besloten hier maar eens te gaan kijken. Het huisje wat we toen te zien kregen, maakte me heel wat vrolijker: kamer met bed en bureau, ernaast een douche met westers toilet en een ruimte met wasbak. Alles in goede staat. Er moest alleen nog iets van de prijs af, want deze ontsteeg het begrote bedrag dat VSO er voor uit zou trekken en hierover diende onderhandeld te worden. Degene die ons rondleidde had zelf een huis tegenover het vakantieparkje en hij had de bovenwoning te huur staan. Het bleek een groot houten huis te zijn, waarbij de bovenwoning voorzien was van vele kamers en waar de wc en schepdouche te bereiken waren door over een grote overloop te lopen. Niet handig als je ’s nachts zou moeten. De woonruimte deed nog groter aan, doordat er nauwelijks meubels in stonden. Zo zou ik zonder moeite een dansfeest met 80 gasten in deze kamer kunnen organiseren, bedacht ik me. De Cambodjaanse begeleiders vroegen waar mijn voorkeur naar uit ging en daar hoefde ik niet lang over na te denken. De rustieke vakantiewoning stond bij mij 1, 2 en 3, alleen verwoordde ik het eerste getal. Gelukkig was ook bij hen de eerst bezochte woning inmiddels uit beeld verdwenen, want hier werd niet meer over gepraat. De volgende dag zou de knoop doorgehakt worden en de eigenaar zou nadenken over het sterk verlaagde bod.
Erg fijn dat beide Cambodjaanse collega’s van het kantoor in Phnom Penh erbij waren, want het onderhandelen werd de volgende dag na de kennismaking in de POE tot een goed eind gebracht, zodat ik die dag de trotse bezitter werd van een huisje, zonder keuken weliswaar, verscholen achter een grote veranda, waar ik overdekt, beschermd tegen felle zon en hoosbuien, buiten kan zitten, met uitzicht op een fraai aangelegde tuin, op grote afstand van de snelweg. Beide heren konden die middag met een gerust hart afscheid nemen en ze lieten een dankbaar en blij gestemd persoon achter en dat was niet alleen, omdat ik verschoond bleef van de terugrit. Inmiddels heb ik er 2 weken prima ongestoord geslapen. Zelf het blaffen van de vele straathonden hoor je er niet……..

In het kader van kleine ongemakken: oei, wat valt er veel uit…..
Hoewel het onderkomen er op het eerste gezicht best onderhouden uitzag, diende er toch wel het één en ander “verschoond" te worden, voordat het goed bewoonbaar was. De volgende dag was toevallig weer eens een vrije dag, dit keer één die te maken had met de Koning, laat ik het maar Koningsdag noemen. Deze dag werd gebruikt om het vuil, kalk en verfresten van de douchetegeltjes te krabben met mijn zakmes en verder af te schrobben met een schuursponsje dat ik in het huis vond. Daarna was het noodgedwongen even rustig op schoonmaakgebied en kon ik genieten van de rest van deze vrije dag, aangezien ik het dorp enkel te voet kon verkennen en er daar geen “lapmiddelen” te vinden waren.
Deze looptochtjes over de hoofdwegen door het dorp bleken een levensgevaarlijke bezigheid voor de personen te zijn, die me inhaalden of die ik tegenkwam op de motor. De bestuurders, die blijkbaar nog weinig blanken en dan nog eentje die zich lopend voortbewoog, in deze uithoek hadden gezien, keken me na het passeren nog zo lang na, dat ik vreesde dat ze ergens tegen aan zouden rijden, met alle gevolgen van dien.
Vier dagen later werden motor en fiets afgeleverd en dat vergrootte de mobiliteit aanzienlijk. En laat nou net de dag erop wederom een feestdag zijn, “De dag van het zaaien en ploegen”, als ik het goed begrepen heb, die ik maar omdoopte tot “De dag van de schoonmaak”. In alle vroegte kon ik nu in het naburige stadje de nodige schoonmaakspullen inslaan en de bezem, zwabber en stofdoek eens goed door het huis halen en dat was wel nodig ook, want behalve dat het huis een flinke schoonmaakbeurt nodig had, was ik zo slim geweest twee rode handdoeken te kopen met een hele vervelende eigenschap. Na een afdroogbeurt bleven namelijk op mijn lichaam allerlei rode pluisjes achter en doordat ik gemiddeld zo’n 4 tot 5 maal per dag onder de douche sta, waren er door het hele huis, de rode pluizen aan het vermeerderen geslagen. Helaas bleven deze pluizen ook op de huid plakken, aangezien onmiddellijk naar het douchen het zweten weer was toegeslagen i.v.m. de hoge luchtvochtigheid. De wolkenloze hemel met daarin een brandende zon van de eerste weken, heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een bewolkte hemel met een hele hoge luchtvochtigheid, die de zweetklieren aardig aan het werk houden. Het leek wel of dit zweet de rode stofjes extra vast deden plakken. Goed in de spiegel kijken voor ik het huis verliet, werd het devies. En niet naar beneden kijken, want daar leek ik op één plek wel een hele vreemde geslachtsziekte opgelopen te hebben. Helaas was niet alleen de handdoek die uitvalverschijnselen vertoonde. De pas gekochte bezem bleek ik dubbel nodig te hebben. Behalve het vuil, diende ik er ook de eigen uitgevallen onderdelen mee op te vegen. Wel makkelijk als je toch bezig bent. Er bleek nog meer uit te vallen. Zo staat er bij het bureau een zwarte “leren” stoel, op het oog vrij nieuw en goed in te zitten, als je er een handdoek op legt vanwege het “plakken”, maar “het leer” lijkt te vervellen, want allerlei zwarte deeltjes laten los, zodat ook hiervoor het vegen tot de dagelijkse bezigheden behoort. Tot slot is er nog een vervelende uitval: op de meest onverwachte momenten valt namelijk de stroom uit. Gelukkig steeds maar kort, van enkele minuten tot een half uur, maar aangezien de fan het enige apparaat is dat de zweetklieren dicht kan krijgen, is het duidelijk wat de gevolgen zijn van de stroomuitval, hoe kort dan ook…….

Donkere wolken boven Cambodja
Met deze titel doel ik niet op de regentijd, die voorzichtig begonnen is, maar op de politieke situatie van het moment. Toen ik Cambodja verliet was de oppositie toegetreden tot het parlement (Assembly), al waar ze een kleine minderheid hadden (68 zetels voor regeringspartij CPP-55 voor oppositiepartij CNRP), maar dusdanig groot zijn, dat er allerlei wetswijzigingen tegengehouden kunnen houden, waarbij 2/3 meerderheid nodig zijn. Kem Sokha werd de vice-voorzitter van de Assembly, CNRP leden traden toe tot de verkiezingscommissie (NEP), die hervormingen moesten voorbereiden voor de nieuwe verkiezingen in 2018. De leider van de CNRP, Sam Rainsy,mocht toetreden tot de Assembly en het leek er zelfs op dat er een klimaat geschapen was, waarin stappen gezet konden worden naar een democratie.
Inmiddels heeft premier Hun Sen zijn fluwelen handschoenen uitgetrokken en zijn masker afgedaan. De oppositieleider, Sam Rainsy, is net als vele jaren ervoor, in vrijwillige ballingschap gegaan, omdat er een gevangenisstraf van vele jaren boven zijn hoofd hangt, vanwege een oude beschuldiging die van stal werd gehaald. Ondanks zijn onschendbaarheid als Assemblylid, dreigde hij vervolgd te worden voor deze oude zaak… Kem Sokha is afgezet als vicevoorzitter en wordt momenteel vervolgd voor een zedenzaak. Aangezien hij meerdere malen geweigerd heeft voor het gerecht te verschijnen, om vragen hierover te beantwoorden, wordt er nu jacht op hem gemaakt. Leden van een mensenrechtenorganisatie zijn in de cel gezet vanwege medeplichtigheid. Zij zouden de voormalige maîtresse van Kem Sokha om hebben willen kopen, om deze affaire te ontkennen. Ook een (Essembly) CNRP lid, die zitting had in de verkiezingscommissie heeft deze plaats noodgedwongen verruild voor een gevangeniscel, vanwege dezelfde beschuldiging. Dat dit tegen de grondwet indruist, aangezien alleen 2/3 deel van de Essembly de onschendbaarheid zou kunnen opheffen, wordt aan diverse laarzen gelapt. “Hiervoor zijn de criminele activiteiten waarvan deze heren verdacht worden te erg”, volgens een woordvoerder van de regeringspartij CPP. Zo worden er dus vele stokken gevonden om de oppositieleden in diskrediet te brengen, ze achter slot en grendel te zetten om op deze wijze “de tegenstand” te ontkrachten en te minimaliseren en slag na slag toe te brengen.
Op dit moment wordt er intensief jacht gemaakt op de voormalige vicevoorzitter Kem Sokha. Zijn auto, waar enkel zijn vrouw bleek te zitten, is aangehouden en doorzocht door zwaar bewapende militairen en ook het CNRP hoofdkantoor heeft een inval te verduren gehad, wederom door een groep bewapende soldaten. Nu zijn deze beschuldigingen aan het adres van Kem Sokha niet vreemd, aangezien hij in 2013 als voorloper op de verkiezingen, ook al van twee zaken beschuldigd werd, die overigens verschillen van deze zaak. Hun Sen haalde deze ontuchtzaken toen meerdere malen aan in zijn speeches. (zie 2e verslag van 22 juni 2013: het inburgeren gaat door en naderende verkiezingen). Tot op heden heeft hij de dans kunnen ontspringen en blijft hij onvindbaar voor de premier. Dat ook hij als parlementslid onschendbaarheid zou genieten, doet even niet ter zake. Het niet verschijnen voor het gerecht rechtvaardigt deze jacht en een eventuele celstraf. De CNRP overweegt de Assembly te verlaten en heeft als uiterste poging vorige week een kleine 200.000 handtekeningen, in de vorm van duimafdrukken aan de koning aangeboden met de vraag om te bemiddelen in deze situatie, waarbij steeds meer oppositieleden in de cel belanden. Zelfs bij het verzamelen van deze “duimafdrukken” zijn CNRP-leden gearresteerd, op beschuldiging van “ronselen van handtekeningen”. Ze zouden mensen gedwongen hebben een duimafdruk te geven…….
Vakbonden hebben aangekondigd, dat wanneer het tot een arrestatie komt van Kem Sokha er stakingsacties door heel het land zullen volgen. De regering heeft hierop geantwoord dat demonstraties, zoals deze na de verkiezingsuitslag in december 2013 gehouden zijn, niet getolereerd zullen worden en dat er hardhandig opgetreden gaat worden. Waar dat toe kan leiden staat in het verslag van 16 januari 2014 “Hun Sen slaat keihard terug met derde hand”, toen er gericht geschoten werd op betogers en er 5 doden te betreuren waren en zo’n 40 gewonden. In dit verslag staat ook mijn onverwachte ontmoeting met de nu vervolgde Kem Sokha beschreven.
Dit is heel in het kort de stand van zaken van het politieke klimaat in Cambodja. Net als het weer: erg dreigend. De grote vraag is nu: Durft Hun Sen het aan om Ken Sokha achter de tralies te zetten, met het risico dat er in het hele land veel onrust zal ontstaan. Tot op heden is het bij dreigende taal en intimiderende optredens gebleven. Dit werp het land weer vele jaren terug in de tijd! Ergens las ik dat iemand beweerde dat het land terug aan het keren is naar voor 1991, toen het Parijse vredesakkoord getekend werd………
Jammer, ik had dit verslag liever in een andere sfeer willen afsluiten.

Met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse,
marcelger8@hotmail.com

PS: Uit de site www.bibliothekenvoorcambodja.nl zijn de schoonheidfoutjes gehaald, zodat ik met een gerust hart hiernaar kan verwijzen. Wouter bedankt, voor alle inspanningen, die je geleverd hebt.