Het wekelijkse hardlooprondje

Kathen en drukke werkzaamheden
De hardcoure lezers onder u zullen misschien denken: “Hé, dat is een bekende titel, die daar bovenaan staat”. Inderdaad, twee jaar geleden, op 26 oktober 2014, verscheen het verslag met erboven de volgende tekst: “Kathen en het wekelijkse hardlooprondje”. Eigenlijk had ik exact dezelfde woorden erboven kunnen zetten, want twee weken na het Pchum Ben festival, dat begin oktober plaatsvond, begon Kathen, het festival van de monniksgewaden, dat tot half november voortduurt en wederom volle pagodes trekt. Om niet in herhaling te vervallen (1) verwijs ik voor dit festival naar het verslag van twee jaar geleden. Om niet in herhaling te vervallen (2) heb ik “Kathen” maar in de ondertitel gezet.
Het wekelijkse hardlooprondje staat deze maal centraal en dit kan uiteraard geen kopie worden van het van het eerdere verslag, want de omgeving hier verschilt nogal met die van Kampong Thom. Begin december zal ik bij de Angkor Wat marathon in Siem Reap de 10 km lopen en daarvoor dienen af en toe de hardloopschoenen aangetrokken te worden. Tegelijkertijd was dit een goede aanleiding om de nabije omgeving te gaan verkennen.

Qua werk begin ik op het moment tijd tekort te komen. Nadat ik in de loop van oktober 4 managementtrainingen aan totaal 120 directeuren en 17 districtsleden in de omgeving had gegeven, bleek er in dit boekjaar binnen het SEM project (Strengthen Education Management, projectnaam waar ik voor werk), nog geld in de pot te zitten. Aangezien de trainingen succesvol waren, heb ik aangeboden om ook in de rest van de provincie deze trainingen te gaan verzorgen zodat alle 405 lagere school directeuren en ruim 60 districtsleden van de Provincie een dag cursus krijgen. Alleen………. dient dit in de maand november afgerond zijn, omdat het financieel boekjaar 1 december afgesloten wordt. De scholen zijn op 1 november van start zijn gegaan en daardoor zijn trainingen in de eerste week van deze maand uit den boze en als je je dan ook nog realiseert dat er 4 vakantiedagen in november zitten, wordt het een heel krap schema voor deze 11 trainingsdagen, waarin tevens de nodige reistijd gaat zitten. Het plezier en de energie die deze trainingen teruggeven, vergoeden veel, zo niet alles. Het is tevens een uitgelezen kans om de gehele provincie te leren kennen. Uiteraard zal ik in één van de volgende verslagen uitgebreid terugkomen op de ervaringen met de onderwijsmensen uit deze provincie en de plaatsen die ik ga bezoeken. Gedurende de eerste 4 trainingen heb ik zelf al het nodige geleerd van de directeuren, die ik ontmoet heb.
En dan gaan we nu hardlopen, loopt u mee?

Het wekelijkse hardlooprondje
Iets over vijven gaat de wekker af………. Meestal op de zaterdag, soms op een doordeweekse, als deze dag “bezet” is. Het nog zo goed als donker als ik kwart over 5 de deur uit stap met in de achterzak van het hardloopbroekje een briefje van 1000 riel en de huissleutel. In een zijzak bevindt zich een grote plastic zak. Ondanks de totale duisternis, weet ik dat het spoedig gaat oplichten. Al is de temperatuur altijd nog zo’n 25 graden, toch is het goed te doen, omdat er geen zon bij is en de hevige regens meestal ’s middags of ’s avonds uit de lucht plenzen, al is dat in de laatste dagen omgeslagen in miezerregen, die een hele dag kan duren. Ik verlaat het terrein waarop mijn huisje staat, loop een klein stukje langs de verkeersweg en na zo’n 100 meter sla ik een rode zandweg in. Deze weg heeft de onaangename eigenschap om bij hevige regen zijn bovenste laag niet langer vast te houden, met als gevolg dat deze onder de schoenen blijft kleven. Door de stortregens van de laatste weken, komt dit regelmatig voor. Als kind heb ik vroeger op klompen gelopen en bij sneeuwval kreeg je hetzelfde “plakeffect”, alleen een graatje erger, zodat je binnen de kortste keren 10 cm groeide, tot het lopen bijna onmogelijk werd door de klonten onder de houten schoenen. Zo erg wordt het niet met de rode kleefstof, maar het hardlopen wordt er niet makkelijker door op de toch al glibberige weg.
Praktisch ieder huis “bezit” één of meerdere “waakhonden”, dus er klinkt regelmatig geblaf als ik passeer, sommige beesten komen luid blaffend tot de rand van de weg, blijven op veilige afstand en een enkeling loopt een stukje mee. Als zo’n beest te dichtbij komt, is een bukbeweging, alsof je een steen pakt, voldoende om het af te schrikken en met de staart tussen de poten te laten verdwijnen. In het donker lijken allerlei voorwerpen in de verte er anders uit te zien dan ze in werkelijkheid blijken te zijn. Zo zou ik zweren dat er een aap langs de kant van de weg zat , maar dat bleek een stuk palmtak te zijn, een leeuw werd een boomstronk met er overheen een plastic zak en talloze slangen bleken naderbij stokken, stukken bamboe of slierten uit een palmboom te zijn. Wilde apen heb ik tot op heden enkel bij pagodes gezien.
Vervolgens passeer na anderhalve kilometer een dorpje, dat rond een kruising gelegen is. Als ik hier rechtsaf sla, loop ik “de klein ronde” van nog geen 5 km en deze heb ik in het begin een aantal keren gelopen. Enkele oude vrouwtjes zitten op deze kruising gehurkt klaar om wat geoogste groenten te verkopen, die ze rondom zich gestald hebben en de eerste barbecue staat al te roken. Ondertussen is het al wat lichter geworden en telkenmale valt het me op hoe snel deze overgang plaatsvindt. Schemering kent men nauwelijks. Aan beide zijden staan eindeloze rijen rubberbomen, iedere boom voorzien van een bakje, die onder een kerf hangt en enkele werknemers zijn met een lamp, die met een band om hun voorhoofd geplaatst is, bezig met het maken van een nieuwe kerf, of het “oogsten” van de bakjes. Een surrealistisch beeld, die lampjes tussen de bomen….. Door de hevige regens, zijn er de nodige oogsten letterlijk "in het water" gevallen. Motoren waarbij het licht ontbreekt, worden in het gunstigste geval gereden door mensen, die ook zo’n “hoofdlicht” dragen. Anderen zoeken, onzichtbaar, een weg door het donker. Levensgevaarlijk en dat is de reden dat ik me ’s avonds niet op de motor over de weg begeef. Zelfs automobilisten hebben soms geen verlichting in het donker…….
Dan passeer ik een zijweg die ik ooit genomen heb om de afstand iets uit te breiden, maar dat was eens en nooit weer. In de wetenschap dat de hoofdweg parallel loopt aan deze weg, ging ik er van uit dat net als bij de vorige kruising, dit weggetje naar rechts mij automatisch naar de provinciale weg zou leiden. Aanvankelijk leek het daar ook op en was het een prima paadje tussen de rubberbomen door, met een paar zigzaggen, alleen…… eindigde het paadje plotsklaps voor een rijstveld. En daar stond ik dan, met in de verte de lonkende hoofdweg. Iets verderop liep een wat hoger pad langs het rijstveld. Dat nemen, of de weg terug, met het risico, dat ik verkeerd zou lopen, want ik was een paar keer afgeslagen. Ik besloot voor de kortste route te gaan en liep voorzichtig over de zompige verhoging tussen de rijstvelden door, tot de volgende hindernis zich aandiende…….een sloot. Voorzichtig naar het smalste deel van de sloot gelopen en met één sprong belandde ik aan de overkant, op één voet na….. Omdat er geen aanloop mogelijk was, plonsde ik met dat deel van mijn lichaam in het water. Helaas was ik er niets mee opgeschoten te zijn, aangezien er geen pad bleek te zijn aan de andere kant. De weg terug was geen optie, want de overkant was een stukje hoger en ik stond letterlijk aan lager wal. Dan maar over het hoogste punt, tussen een volgend rijstveld en struikgewas door, voorzichtig manoeuvrerend, om de andere voet droog te houden. Een overhangende tak met verrassend scherpe stekels wist mijn linkerbeen te vinden en bezorgde me een flinke schram, die gelijk begon te bloeden. Opeens schoot mij te binnen, dat er nog zo’n 2 tot 3 miljoen landmijnen her en der door Cambodja verspreid liggen en dat deze jaarlijks talloze slachtoffers eisen. “Ik heb hier nog weinig mensen gezien, die ledematen missen, dus het zal in dit gebied wel meevallen en dit zijn toch ook aangelegde rijstvelden”, zo trachtte ik mezelf gerust te stellen. Het proberen “droge voeten” te houden, had ik na het oplopen van de grote schram, die behoorlijk pijn begon te doen, maar opgegeven en zo plonsde ik de richting van een soort van moestuin, met eromheen een hekwerk, voorzien van horizontale latten. Hier wurmde ik mezelf tussendoor en via de tuin belandde ik, opgelucht dat er een einde aan deze ploeterpartij gekomen was en dat er geen woest blaffende honden op me af kwamen, aan de achterzijde van een stenen huis op een groot erf, met daarachter de verlossende provinciale weg. Naast het huis zat een man op een stoel, die niet verblikte of verbloosde, toen ik groetend uit zijn achtertuin, “soppend”, met een bebloed been, langs kwam joggen. Diezelfde middag heb ik na een heerlijke douche de motor gepakt en heb een veilige route uitgestippeld van precies 9 km en deze ben ik nu aan het lopen, zij het met wat “schriftelijke” omwegen.

Een stukje na deze “foute”afslag bleek namelijk een breder zandpad te liggen. Deze sla ik in en dit pad kronkelt, hoe kan het anders, tussen rubberplantages door. Naar een paar afslagen kom ik langs een groen rijstveld, in de verte omzoomd door palmbomen, dat paradijselijk aandoet. Even verderop staan de huizen, die de voorbode zijn van het dorp Stoeng (uitspraak Stung), dat ik nader. In de huizen aan deze onverharde weg wonen moslims. Hier keek ik in eerste instantie wel vreemd van op, want ik wist niet dat deze bevolkingsgroep in Cambodja gehuisvest was en dat deze etnische minderheid, Cham genaamd, een lange traditie heeft binnen de Cambodjaanse grenzen. Het blijkt dat het Chamvolk vooral in Phnom Penh, in deze en omringende provincies, geconcentreerd te zijn. Minder dan 1% van de bevolking bestaat uit deze etnische groepering, die hun eigen taal behouden heeft en veelal eigen lagere scholen gesticht heeft. Zo’n 80% van de moslims in Cambodja bestaat uit deze liberale Cham gemeenschap en Turkije heeft ook aan Cambodja verzocht de islamitische scholen te sluiten, aangezien deze een verkeerde signatuur zouden hebben. De minister heeft dit verzoek, net als vele andere landen, naast zich neergelegd en Turkije medegedeeld, dat ze open blijven, zolang ze zich aan de wettelijke regels houden! De huizen, van deze moslimgemeenschap zijn eenvoudig te herkennen, want “in de voortuin” staan vele koeien aangelijnd.
Vervolgens draai ik een asfaltweg op en ben ik daadwerkelijk in Stoeng beland. Vanaf nu kan ik mijn schoenen weer “schoonlopen” aangezien ik het asfalt niet meer ga verlaten. Ben halverwege en passeer “de smid” die zijn ijzers in het vuur houdt. Op één van de loopochtenden ben ik gestopt om het schouwspel eens van nabij te volgen. Bij een soort van oven zat een man, die met een blaasbalg extra zuurstof in het vuur blies, zodat het ijzer, dat er ingehouden werd, roodgloeiend werd. Vervolgens werd het eruit gehaald en met een hamer bewerkt op een aanbeeld. Op een tafel aan de weg lagen de producten, die hij vervaardigd had, waaronder een soort van zeis om rijst te snijden. Opeens was ik 50 jaar jonger en stond ik als kleine jongen bij de smid in het dorp te kijken, die dezelfde handelingen uitvoerde. Het gehamer op het metaal was zo herkenbaar, dat ik het “tafereel uit de oude doos” eenvoudig voor mij kon halen. Tegelijk bedacht ik me dat dit land wellicht nog 50 jaar nodig zal hebben, voordat armoede, ondervoeding, vroegtijdige sterfte aan ziekten, die bij ons allang niet meer levensbedreigend zijn, tot het verleden zullen gaan behoren….. .....Laat ik de weg maar vervolgen.

Ondertussen ben ik midden in Stoeng beland en sla op de grootste kruising rechtsaf de hoofdweg op. Indien ik iets meer wil halen dan brood, een appeltje of een biertje dan ben ik op dit stadje aangewezen. Hier staat de bank, tegenover de kleine moskee, langs de weg een markt en vele winkels, want deze plaats heeft duidelijk een regiofunctie.
Vanaf nu begint het saaiste gedeelte van het rondje, via de hoofdweg, nummer 7, terug naar mijn woonplaats. Toch is er nog genoeg te genieten. De rubberplantages hebben plaatsgemaakt voor groene rijstvelden, die er op dit moment prachtig bijstaan. Van de mensen, die werkzaam zijn in de natte velden, zie je soms enkel het hoofd of de hoed, die ze dragen. Op plaatsen waar het water tot bij de weg staat, wordt vanaf de kant een visnet uitgeworpen. Soms staan de mensen in het water, vaak met een aantal toeschouwers op de weg, die de vissers voorzien van goede raad en duidelijk plezier hebben als er niets in het opgehaalde net zit. Ach, ook hier staan de beste stuurlui aan de kant, al zullen ze wellicht deze uitdrukking niet kennen. De ochtendlucht wordt af en toe flink vervuild door zwarte rookwolken uit een oude vrachtauto, die puffend, met een veel te zware vracht, voorbij komt rijden. Soms zo erg dat ik een tijdje probeer niet te ademen, tijdens het hardlopen, maar veel te gauw toch weer naar adem moet happen, terwijl de roetlucht nog niet verdwenen is.
En dan halverwege de hoofdweg, zullen ze er zijn of niet? Vaak staat erop dit tijdstip op een vaste plek langs de kant van de weg een jongen met een verstandelijke beperking, die naar het langskomende verkeer kijkt. Lachend groet hij mij, blijkbaar ben ik inmiddels een vertrouwd gezicht geworden, die langskomt. Een paar meter achter hem zit een andere jongen in een rolstoel wezenloos voor zich uit te kijken. Als ik hem groet, komt er geen enkele reactie vanuit de stoel. Een aantal keren heb ik ze over een rood verhard pad aan zien komen lopen, de één die de ander voortduwt over het hobbelpaadje met plassen, een aandoenlijk gezicht. Waar ze wonen weet ik niet, maar horen inmiddels helemaal bij het wekelijkse rondje.
Inmiddels kan ik in de verte het levensgrote groene bord zien, dat afslag 8 aangeeft, richting Phnom Penh en mijn huisje. Het jammere is alleen dat het bord veel te langzaam dichterbij komt, want het lichaam begint enige vermoeidheidsverschijnselen te vertonen en de warmte eist ook zijn tol. Uiteindelijk bij het bord aangekomen, sla ik heel even een zijweg in en stop bij een tafel waarop broden liggen, tover het briefje van 1000 riel (25 eurocent) uit mijn achterzak, pak een stokbrood en stop dat in de plastic zak, die ik uit de andere broekzak haal. Het ontbijt is gekocht, de 1000 riel geef ik aan de verkoopster, die achter een andere tafel staat. Ze pakt het biljet aan, vaak met vieze handen, want 9 van de 10 keer is ze orgaanvlees aan het snijden voor een soep die ze verkoopt en naast haar staat te pruttelen. Verderop een aantal tafels en stoelen onder een afdak, waar de eerste gasten al plaatsgenomen hebben en belangstellend de transactie van deze blanke hardloper volgen. De reuk en het zicht op die vleesmassa ontneemt mij alle honger, maar gelukkig moet ik nog een halve kilometer, zodat de lust in eten weer toe kan nemen.
Met de gevulde plastic zak in mijn hand, ren ik deze laatste honderden meters naar mijn huis en zo kom ik om kwart over 6 zwetend en hijgend bij mijn voordeur aan, doe de deur van het slot, pak de staande fan, zet deze aan en ga op het bankje voor het huis genieten van een verkoelende stroom lucht op mijn plakkerige lijf.
De dag kan beginnen………

Hun Sen: Trump brengt wereldverde
Hun Sen: Sam Rainsy is “persona non grata”
Net als in Nederland is ook Cambodja geïnteresseerd in de Amerikaanse verkiezingsstrijd, die binnenkort tot een climax komt. Premier Hun Sen heeft zijn absolute voorkeur uitgesproken voor Donald Trump in een toespraak voor 2000 trainers van de Politie Academie en zich in zijn voorkeur bij het rijtje werelddictators geschaard als Kim Jong Un, Robert Mugabe en Vladimir Putin. “Als Trump wint, zal hij de wereld veranderen, want Trump is een zakenman. Trump doet zaken en wil geen oorlog”, zo oreerde hij voor een aandachtig publiek. “Met Trump als president zal de vriendschap tussen Rusland en Amerika zeker verbeteren en dat is goed voor de wereldvrede”.
Oppositieleider Sam Rainsy reageerde vanuit zijn verkozen ballingsoord, aangezien hem een gevangenisstraf van 2 jaar boven het hoofd hangt, maar vorige maand aangekondigd heeft terug te keren naar Cambodja en de celstraf te riskeren: “Soort zoekt soort. Trump gelooft in de macht van het geld, Hun Sen gelooft in de macht van het geweer gecombineerd met geld en beiden zijn geen democraten, met een kleine d.”
San Rainsy zal deze woorden verbitterd hebben uitgesproken, want hij heeft eind oktober te horen gekregen dat hij in Cambodja “persona non grata” is en officieel is verbannen, na zijn aankondiging terug te willen keren. Dat dit in tegenspraak is met de landelijke wet en indruist tegen de internationale verdragen, die de Cambodjaanse regering ondertekend heeft, zal de huidige regering een zorg zijn. “Zijn terugkeer betekent bloedvergieten, vernietiging en wanorde”, zo wordt van regeringszijde naar buiten gebracht. Hierbij wordt m.i. voorbij gegaan aan het feit dat zij enkel de wapens hebben om dit te veroorzaken. Blijkbaar is Hen Sen bang voor de “emoties” die loskomen bij de terugkeer van Sam Rainsy, die in 2013 opgewacht werd door een miljoenenpubliek, toen hij net voor de verkiezingen terug mocht keren. Enfin, op deze wijze voorkomt hij dat hij voor de keus komt de staan: arrestatie van Sam Rainsy, met de kans van een volksopstand of niet arresteren, met als gevolg behoorlijk wat gezichtsverlies na alle retoriek hierover. Aangezien gezichtsverlies één van de ergste dingen is, die een Cambodjaan kan overkomen, ben ik bang dat ik het antwoord weet………

met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse,
marcelger8@hotmail.com
www.bibliothekenvoorcambodja.nl

(Gezien de komende drukte zal dit verslag een week eerder geplaatst worden, dat houdt tegelijkertijd in dat een volgend verslag pas over 4 weken verschijnt.)