Overstromingen, Touch, een leeg kantoor, repressie

Zoals in de titel al af te lezen is, is er afgelopen weken enorm veel voorgevallen, dat het vermelden waard is. Wederom heb ik keuzes moeten maken.
Op 29 augustus, net voor de “zomervakantie”, zijn er twee bibliotheken overgedragen en een dag later heb ik 23 directeuren van Middelbare Scholen inzicht mogen geven in de opzet van hun strategisch beleidsplan voor de komende jaren. Deze items gaan naar het volgende verslag, aangezien beide activiteiten zo kort geleden hebben plaatsgevonden.

Dit verslag zal gaan over de overstromingen en de poging om een district in mijn provincie, dat naast de Mekong gelegen is, te bezoeken.
Vier jaar geden heb ik verslag gedaan over Touch en heb hem een tijdje geleden opnieuw ontmoet. Benieuwd hoe het hem vergaan is? Een korte weergave in dit relaas.
Tijdens de werkzaamheden afgelopen weken was ons departement twee en halve dag verlaten en de gehele POE met alle departementen een halve dag. Hoe dat kwam? U leest het verderop.
Het pad naar de verkiezingen is ingeslagen en er worden momenteel allerlei “obstakels” uit de weg geruimd en de repressie is ontegenzeggelijk verder toegenomen. Eén van de twee Engelstalige kranten wordt acuut met opheffing bedreigd, radiozenders worden verbannen en tegenstanders, die op social media hun mond open durven doen, verdwijnen achter slot en grendel.
Maar gauw met het eerste item beginnen.

Overstromingen in de provincie
Hevige stortbuien hebben vroeg in het regenseizoen voor flinke overlast gezorgd in een aantal gebieden in Cambodja. De Mekong, die dwars door het land stroomt, heeft een recordhoogte bereikt en dit doet het ergste vrezen, mochten de regens hier en in de buurlanden overvloedig blijven stromen. Uit Nepal, India en Bangladesh, dat voor ruim een derde onderwater staat, komen alarmerende berichten. Zo’n 1500 mensen zijn verdronken en grote delen van de buitenwereld zijn afgesloten. Zover is het hier niet, maar doordat Cambodja vrijwel in de delta van de Mekong ligt, komt het nodige water deze kant op. Normaliter vinden de overstromingen veel later in het jaar plaats en zijn de mensen daarop ingesteld, aangezien deze overlast bijna jaarlijks plaatsvindt.
Nabij mijn huis staan vele velden onder water, maar de doorgaande wegen zijn goed te berijden. De vakanties van de scholen zijn een aantal jaren geleden een maand naar achteren opgeschoven en wel naar september en oktober, aangezien in deze maanden de meeste wateroverlast is en scholen dan veelal niet bereikt kunnen worden. De overvloedige regens zijn echter dit jaar maanden eerder begonnen, zodat er nu al scholen vervroegd vakantie hebben, omdat hun “schoolpleinen” veranderd zijn in enorme waterzeeën en deze scholen enkel zwemmend bereikt kunnen worden. Soms zie je scholen, die op palen zijn gebouwd, maar deze scholen bevinden zich pal naast de rivieren en hebben bij het miste of geringste al last van het rijzende water.

Dorpen, in Tboung Khmum provincie, nog geen 50 km bij mij vandaan, kunnen enkel per boot bereikt worden. Zo heb ik vanuit de stad Kampong Cham geprobeerd om het district Krouch Chhmar, dat aan de Mekong ligt, te bezoeken. Aan het begin van de weg, net buiten Kampong Cham, was een enorm tentenkamp gebouwd, waar het nodige vee op stond. Later hoorde ik dat dit een “noodkamp” was voor koeien, die niet meer in de lagere gebieden konden verblijven. Tevens woonden er hele gezinnen in schamele optrekjes, door plastic zeilen afgedekt. Het is mij niet duidelijk, of ze er alleen verblijven voor hun dieren, of ook zij verdreven zijn uit hun woongebied. Na het tentenkamp doorgereden te hebben, vervolgde ik mijn route. Aan weerzijden van de weg was het één waterzee en is het duidelijk waarom hier de huizen op palen staan. De meeste woningen hebben een bootje bij hun trap liggen, die nu in het water eindigt, zodat de bewoners droog de weg kunnen bereiken. Het positieve aspect was dat kinderen zich prima konden vermaken in het “veilige” ondiepe zwemwater voor hun huis en op enkele plaatsen kon vanaf de weg gevist worden. Een negatief aspect is, dat slangen uit hun veilige holen verdreven worden en richting bewoonde wereld komen met alle gevolgen van dien. Na één kilometer verdween de weg opeens de diepte in en lagen er vele bootjes aan de rand van een kolossaal meer om de mensen, sommigen zittend op hun onafscheidelijke motor, naar hun woongebied te brengen. Aangezien men dacht dat ik van plan was door te rijden met de motor, werd er vanaf de bootjes naar mij geroepen en gaven de “schippers” met hun hand aan hoe diep het water was. Deze bleek tot ver boven hun middel te reiken. Na dit korte ritje was ik gedwongen om te keren. Een rare gewaarwording, aangezien Khemra en ik begin november vorig jaar, aan het eind van de regentijd, zo’n 30 kilometer op deze weg hadden afgelegd om een training te geven aan de basisschooldirecteuren van dit district. Deze geplaveide weg veranderde toen na een kilometer of 15 in een enorm modderpad en dit gaf het nodige oponthoud. (In het verslag “Directeurentraining deel 1” , geplaatst op 27 november 2016, kunt u lezen dat we ruim een uur te laat aankwamen, aangezien we stapvoets moesten rijden en ik meermalen diende af te stappen en lopend door de modder, achter de slippende motor aan moest.)
Na omgedraaid te hebben, passeerde ik na honderd meter een zijweg richting achterland en deze deed mijn herinneringen aan onze “helletocht” weer helemaal bovenkomen. Dit was ook zo’n pad vol modder en ook hier dienden passagiers af te stappen, zodat de bestuurder een weg kon zoeken door moddersporen en plassen. Het sprak vanzelf dat ik deze weg niet links, maar in dit geval, rechts liet liggen. Tijdens de weg terug waren dezelfde kinderen nog aan het genieten in hun zwembad en reed ik vlot langs het tentenkamp en kon ik terugkijken op ultra korte tocht richting achterland, die desondanks zeer indrukwekkend was.

Touch, de jongen van het eerste uur in Cambodja, 4 jaar later
Vier jaar geleden heb ik Touch, een jongen die werkte in het guesthouse waar ik een maand verbleef tijden mijn introductietraining, zijn verhaal laten doen. ’s Morgens maakte hij de kamers schoon en ’s avonds had hij er nog een dagtaak bij, aangezien hij bediende in het restaurant tegenover het guesthouse.
Het werd een verhaal, dat kenmerkend is voor de situatie van vele jongeren, veelal afkomstig uit de arme “achterlanden”, die de school niet afgemaakt hebben en naar de grote stad gaan om hun geluk te beproeven om vervolgens vele uren per dag voor een schijntje te werken. Meestal net genoeg om een felbegeerde iphone te kunnen aanschaffen/onderhouden en met een beetje geluk een 2e hands motor. Kort nadat ik het verslag, met zijn toestemming geplaatst had, was hij opeens verdwenen. Tevens was hij telefonisch niet meer te bereiken. Achteraf bleek, dat hij zijn telefoon wegens geldgebrek had moeten verkopen.
(Mocht u vooraf het verslag van hem nog eens na willen lezen, dan kunt u dat in de verslagenreeks terugvinden op 23 augustus 2013. Het is één van de meest gelezen verhalen van de hele serie tot op heden.)
Op een goede dag, zo’n 5 maanden later, werd ik gebeld door een “onbekend nummer” en klonk het ouderwets: “Hello Marchel, with Touch, how are you?” Hij bleek in een weeshuis in Siem Reap, 300 kilometer verderop, onderdak te hebben gevonden en werkte er in de bediening bij een groot hotel. Uiteraard heb ik hem opgezocht, zodra ik in Siem Reap was. Dit is de toeristische hoofdstad van het land vanwege de aanwezigheid van de wereldberoemde Angkor Wat, die jaarlijks een miljoenenpubliek trekt. Op 15 april was het zover. Na zijn werk in een groot hotel, haalde hij me op van mijn guesthouse en reden we ieder op onze motor naar zijn onderkomen. Het weeshuis lag zo’n 10 km buiten de stad en hij vertelde me dat hij de motor kon lenen van een vriend en dat hij zelf de benzine betaalde. Zijn zus bleek ook in het weeshuis te verblijven. Hij was 2 maanden geleden 19 geworden en eigenlijk te oud om hier te vertoeven, maar omdat hij nergens anders kon wonen, werd er een oogje dichtgeknepen.
Er stonden een aantal gebouwen op een uitgestrekt terrein. In één van deze gebouwen sliep hij in een grote zaal. Al zijn eigendommen lagen in een open kast naast zijn bed, zodat ik in het halfduister kon zien, dat hij bij een nieuwe verhuizing weinig mee zou hoeven te nemen. In het gebouw ernaast sliep zijn zus in de meisjesbarak. Hij vertelde dat hij niet eerlijk behandeld was door zijn baas in Phnom Penh en daarom vertrokken was. (In het guesthouse had ik een andere versie gehoord.) Op het terrein stond verder nog een schoolgebouw en er was een podium waar optredens gegeven zouden kunnen worden. Die dag was het terrein uitgestorven en de directeur van het weeshuis, vertelde me dat alle kinderen met een vrachtwagen waren opgehaald en een uitje hadden met de begeleiding naar een zwemwater, als ik het me goed herinner. Tevens informeerde hij of hij donaties uit Nederland kon verwachten. Toen ik hem eerlijkheidshalve vertelde dat ik al bibliotheken verstrekte, was het onderhoud gauw voorbij. Ik heb Touch bedankt voor de rondleiding en reed na het afscheid de 10 kilometer terug met het beeld van een eenzaam zwaaiende Touch bij de uitgang voor ogen. Wat voor toekomst lag er voor hem in het verschiet? Na deze ontmoeting heb ik hem nog eenmaal gezien in Siem Reap en daarna werd de telefoon niet meer opgenomen en ben ik hem wederom uit het oog verloren.

Toen ik anderhalf jaar later opnieuw uitgezonden werd, was ik benieuwd of ik hem tegen het lijf zou lopen. En jawel, na een half jaar, toen ik een keer in het oude vertrouwde guesthouse in Phnom Penh verbleef, hoorde ik opeens in de straat tegenover dit onderkomen een bekende stem: “Hey Marchel, how are you?” Het was maar goed dat hij me aangesproken had, want ik zou hem niet herkend hebben. Hij zag er slecht uit, nog magerder dan hij al was. Hij had een smal bekkie gekregen, waardoor hij in één klap 10 jaar ouder leek te zijn geworden. Vol trots vertelde hij dat hij bijna 2 jaar geleden getrouwd was met een meisje dat hij twee en half jaar kende. Snel rekende ik uit, dat dit vlak na mijn bezoek in Siem Reap moest zijn geweest en inderdaad bleek zij uit deze stad te komen. Hij had nu weinig tijd, maar we spraken af dat ik hem een volgende maal zou bezoeken op zijn werkplek. We wisselden telefoonnummers en Facebookgegevens uit, zodat we weer contactlijnen hadden.
Op 20 januari, een paar weken voordat hij de 22 jarige leeftijd zou bereiken, ontmoete ik hem voor het restaurant waar hij werkte. Het bleek dat zijn vrouw binnen aan het werk was en onmiddellijk mopperde hij, dat ze altijd de zelfde vraag stelde als hij naar vrienden ging om een feestje te vieren: “Where you go to?” Ik realiseerde me, dat hij nog geen snars was veranderd sinds de “Burly feestjes”, alwaar hij zijn maandloon verbraste, zou gauw hij het ontvangen had. Hij vertelde me dat hij 50 dollar in de maand verdiende en het moet hebben van de tips. Zijn vrouw verdient iets meer en ook zij verhoogt haar inkomsten door de fooien. Hun werktijden zijn van 3 uur ’s middags tot middernacht en ze bewonen samen een kamer in de buurt. Hij legde uit dat de straat nu rustig lijkt, maar dat je de straat ’s avonds niet terug herkent, zo druk als het er dan is. Een maand geleden werkte hij als kok en naar zijn zeggen was hij slechts één dag ziek en hoefde hij gelijk niet meer terug te komen. “Voor jou een ander”, werd er gezegd. Hij kreeg zijn achterstallige loon en kon vertrekken. Hij keek uit naar een andere baan, want in de middag is hier niets te doen en hij verveelde zich stierlijk. Toen bleek dat hij niet in de bediening werkte, zoals ik had aangenomen, maar dat hij auto’s hielp in- en uitparkeren, door als een “schild” op straat te staan en het verkeer om te leiden. Hij bleek in het bezit te zijn van een fraaie motor, maar die ging hij aan zijn broertje geven zo vertelde hij. Tevens maakte hij, net als vele andere jongeren, maandelijks geld over naar zijn ouders. Ja, roken deed hij nog steeds, 1 pakje per dag zo’n 20 sigaretten, kosten: anderhalve dollar. Zijn hobby was nog steeds het bezoeken van “parties”. Hij vroeg onverwachts midden in het gesprek of ik hem mager vond. Hij zei dat hij 47 kg woog en dat dit eigenlijk te weinig is. Inderdaad, stond ik tegenover een lichtgewicht en ik vermoedde dat zijn geld meer opgaat aan drank en sigaretten, dan aan voedzame maaltijden. Vervolgens had ik al mijn overredingskracht nodig om zijn jonge vrouw, die ik nog niet gezien had, over te halen om buiten met hem op de foto te gaan. Met grote tegenzin ging ze met hem voor de fraaie motor staan en was na de foto gelijk naar binnen “gevlucht”. Hierna heb ik Touch niet meer lijfelijk gezien, maar des te meer op Facebook, waar hij “aangeschoten en life” verschijnt als hij een party heeft en de nodige blikjes bier genuttigd heeft, die als bewijs rondom hem op de grond liggen. De wijze raad “Keep your money in the pocket” heeft hij nog steeds niet ter harte genomen. Inmiddels is hij de nodige keren van werk veranderd en lijkt het spreekwoord 12 ambachten, 13 ongelukken op hem van toepassing. Het laatste nieuws is dat hij weer kok geworden is in een restaurant. De vraag is alleen: “Voor hoe lang?”

Een leeg departement
Op donderdag 17 augustus stapte ik een leeg departement binnen. Bij het aankomen rijden had ik geen auto geparkeerd gezien bij het Provinciale hoofdkantoor, dat op het zelfde terrein staat. Wat zou er aan de hand zijn? De dag ervoor was mij niets over een komende gebeurtenis verteld. Nadat ik de 4 trappen had opgelopen, waarbij ik angstvallend vermijd de leuning vast te pakken om geen vieze handen te krijgen, trof ik een afgesloten office aan. Gelukkig heb ik een sleutel gekregen, zodat ik nooit voor een dichte deur kom te staan. Er verscheen even later zowaar een werknemer die licht kon geven in de duisternis waarin Sokyou, die na mij was binnengestapt en ook vreemd opkeek van de uitgestorven gebouwen, ons bevonden. Er bleek een bijeenkomst te zijn van de CPP, de regeringspartij, en alle overheidsdienaren werden geacht hierbij aanwezig te zijn. Mijn collega zei dat hij de vergadering “vergeten” was. Aangezien Sokyou en ik niet uitgenodigd waren en teruggekeerde collega’s er weinig over loslieten, zal het voor ons altijd een raadsel blijven wat er besproken is. Het blijft wennen dat de politiek zo nauw verweven is in de overheidsinstellingen. “De relatie” bepaalt of je een baan krijgt bij een overheidsinstelling en kennis en vaardigheden zijn hieraan ondergeschikt. Een gevolg van deze massale absentie was, dat mensen, die veelal een lange reis hadden moeten maken, tevergeefs bij de provinciale departementen aanklopten en moesten wachten tot 2 uur, want toen was deze bijeenkomst en de middagpauze beëindigd.
Op maandag 21 en dinsdag 22 augustus een zelfde beeld, maar nu alleen bij ons departement “Onderwijs”. Wat was het geval? Alle werknemers van ons Provinciale kantoor waren ingeroosterd bij de grade 12 examens. Hier staat een behoorlijke onkostenvergoeding tegenover, zodat deze medewerkers er de voorkeur aan gaven om deze examens te ondersteunen en toe te zien dat alles in goede banen geleid werd. Deze onkostenvergoeding is gekoppeld aan schalen. Zo ontvangen de directeur en onderdirecteuren meer dan de “hoofden van de afdelingen” en deze ontvangen weer meer dan de werknemers op de werkvloer. Toch is 60 dollar voor hen een leuke bijverdienste, als je maandelijks 250 dollar verdient. Wederom was het gevolg dat mensen van verre, letterlijk voor gesloten deuren kwamen te staan en deze twee dagen niet geholpen konden worden door mijn “onderwijs” collega’s. Sokyou kon ze enkel vertellen dat het departement 2 dagen gesloten was en verzocht de mensen om woensdag terug te keren.
In 2014 werden de examens voor het eerst fraudevrij afgenomen en het percentage geslaagden zakte dat jaar dramatisch ten opzichte van het jaar ervoor en wel van 87% naar 25%. Een inderhaast opgesteld herexamen dat jaar, krikte het percentage op tot 40%. Vorig jaar was het slagingspercentage 62% en naar verwachting zal dit verder stijgen, aangezien de studenten ieder jaar beter voorbereid zijn. In tegenstelling tot Nederland, doen hier alle Middelbare scholieren hetzelfde examen, dat toegang biedt tot hoger onderwijs en universiteit. Of op die onderwijsplekken de fraude en corruptie ook uitgebannen zijn, is mij niet bekend, maar ik vrees met grote vreze…….

De repressie neemt toe
Al zijn de verkiezingen van juli 2018 nog ver weg, de luizen in de pels van de premier, worden één voor één eruit gehaald. Het scheiden van beide oppositieleiders mislukte afgelopen jaren en er moest een andere weg gevonden worden om beiden uit elkaar te drijven. Zo kwam er de wet op de politieke partijen en werd oppositieleider Sam Rainsy buitenspel gezet, aangezien hij gedwongen werd af te treden, omdat anders de partij niet aan de komende verkiezingen zou mogen deelnemen. Vervolgens werd de wet aangescherpt en mag de beeltenis van deze ex-oppositieleider niet meer in het straatbeeld opduiken. Het gevolg is dat de partij tot 30 september de tijd heeft om alle tienduizenden posters langs de wegen te vervangen. Voor de zekerheid keert ook de beeltenis van de huidige leider, Kem Sokha, niet terug op de nieuwe posters, want je kunt immers nooit weten……… Een gewaarschuwd man telt voor twee, want hij heeft afgelopen jare enige malen een aanklacht aan zijn broek gehad. De beeltenis van beiden, hand in hand verenigd, is vervangen door de veelzeggende tekst, die de foto niet helemaal (je kunt ook zeggen: helemaal niet) doet vergeten: “Joining together to rescue our nation”. Een geweldige vondst! Hierop is niet gereageerd door regeringspartij. In de aangescherpte wet zijn tevens religieuze symbolen verboden in logo’s en op plakkaten. Een kleine partij diende daarop zijn logo te veranderen. Bij de bekendmaking werd onmiddellijk toegevoegd, dat de engel in het logo van de CPP zelf geen religieuze betekenis heeft. Ik zou zeggen: “Oordeelt u zelf.”

Eind juli is aangekondigd dat de Nationale Politie uitgebreid wordt om “Facebookposts” te monitoren. Een woordvoerder legde uit dat de National politie niet tegen het gebruik van Facebook is, maar dat sommigen er schandelijk misgebruik van maken door er chaos en wanorde mee te creëren, om zo te trachten de eenheid in het land te vernietigen en vergiftigen. De woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse zaken verdedigde de maatregels met de volgende woorden: “We zullen de vijand identificeren, die meent dat de positie van premier de zijne is.” Op de vraag wie dan de vijand is, kwam het ontluisterende antwoord: “De vijand is degene die zegt dat hij de macht in 2018 over wil nemen”. Het moge duidelijk zijn in welk daglicht de oppositie staat. Tevens zei hij: “Deze taak (monitoring) is eenvoudig uit te voeren omdat we een departement van Intelligentie hebben.”
De leider van de kleine en onbeduidende Khmer Power Party, Sourn Serey Rathna, heeft “zijn post” op Facebook al moeten bezuren. Hij reageerde op de troepenverplaatsingen richting Laotiaanse grens met de woorden: “Het conflict zal alleen schadelijke gevolgen hebben voor de soldaten, terwijl de generaals veilig genieten van hun geld en de meisjes.” Hij is op 11 augustus gearresteerd en de aanklacht luidde: “Het aanzetten tot ongehoorzaamheid van de soldaten jegens hun meerderen.” In een sneltreinvaart is het proces gevoerd en op 24 augustus hoorde hij maar liefst 5 jaar gevangenisstraf tegen zich eisen. Inmiddels heeft er een inval in het hoofdkantoor van de partij plaatsgevonden en is het nog onduidelijk of de partij voort mag bestaan. (Het “conflict” met Laos schijnt weer bijgelegd te zijn)

De minister van Informatie heeft vorige week het bevel gegeven om met onmiddellijke ingang het radiostation te sluiten dat uitzendingen verricht voor de oppositiepartij, Radio Free Asia en the Voice of America. De aanklacht was: ”belastingontduiking.” Een regeringswoordvoerder wilde geen verdere details geven en kondigde aan dat andere stations nader onderzocht zullen worden. “Radiostations die hun contract schenden en de wet overtreden in dit land, zullen de Minister tegenkomen, die actie zal ondernemen tegen niet minder dan 10 stations.” (De teller staat momenteel op 15 provinciale radiostations, die hun uitzendingen hebben moeten staken.) Als alle “besmette” radiostations uit de lucht worden gehaald, zal de regering niet alleen alle tv stations in handen hebben, maar ook de controle hebben over alle radiostations. Helaas, dit is nog niet alles……..
Diezelfde stok wordt ook gebruikt om zich te ontdoen van de volgende luis in de pels: The Cambodian Daily. Deze Engelstalige krant wordt acuut met sluiting bedreigd. Volkomen onverwacht heeft de krant een belastingaanslag van 6,3 miljoen dollar op de deurmat gekregen. Dit zouden achterstallige belastingen en boetes over de laatste 10 jaar betreffen en het bedrag moet voor 4 september overgemaakt zijn. Hun Sen verwoordde het aldus: “The Cambodia Daily moet zijn belasting betalen of kan inpakken”. De krant die als ondertitel heeft: “All the news without Fear or Favor”, moet vrezen dat het de langste tijd heeft gehad en binnenkort niet meer te verkrijgen is.

NGO’s, veelal afkomstig uit Amerika, die banden onderhouden met de oppositiepartij, liggen onder vuur en hun activiteiten worden nauwgezet gevolgd en een aantal van hen wordt serieus in hun voortbestaan bedreigd. De aanklachten komen neer op “het stichten van wanorde” of “het hebben van banden met de oppositie om de regering omver te werpen”. De belastingtruc wordt tegen hen toegepast of de NGO blijkt ineens niet “geregistreerd” te zijn en dus illegaal te functioneren.

De vrijheid van meningsuiting, die toch al niet zo groot was, wordt op deze wijze definitief om zeep gebracht en de oppositie wordt steeds meer geïsoleerd en kan het nergens meer op terugvallen: een leider weg, radio uitzendingen gestopt, Facebook wordt gemonitord, NGO’s die banden met ze hebben worden aangeklaagd en met opheffing bedreigd.
Welke stappen zullen nog volgen? Hun Sen lijkt op ramkoers te zijn en niets lijkt hem tegen te houden om alle tegenstand voor de verkiezingen figuurlijk de nek om te draaien……..

met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse,
marcelger8@hotmail.com
www.bibliothekenvoorcambodja.nl