Directeurentraining deel 2

Cambodja in de ban van beelden marteling peuter.
In Nederland werd het nieuws wekenlang beheerst door de zwarte Pietendiscussie en hier was de zaak van de peuter, die werd mishandeld met een stroomstootwapen een tijd lang “voorpaginanieuws” in krant en op de tv.
Opeens waren ze er: walgelijke beelden van een naakte krijsende peuter op een modderpaadje, die werd bewerkt met een stroomstootwapen, door een man die er rustig bijzat en emotieloos te werk ging. Het weerloze ventje werd op een gegeven moment zelfs geblinddoekt, zijn armen werden achterop zijn rug gebonden en wederom werd “het wapen” telkenmale op zijn lijfje gezet. Tevens werd er etenswaar op een ruwe manier in zijn mond gepropt, kreeg een tik toen hij zijn mond niet open deed. (Het jongetje is volgens een krantenartikel zelfs anaal verkracht door deze man.) Helaas, je kon niet om deze beelden heen, er viel niet aan te ontsnappen, ze verschenen overal. Aangezien dit voorval plaatsvond op de plantage van een Nederlander, die tevens een relatie had met de dader, is hij gearresteerd, terwijl de Vietnamese dader, na de publicatie op Facebook van de onpasselijk makende beelden, gevlucht is naar zijn thuisland. De regering van Cambodja heeft zijn uitlevering gevraagd en Child Protection Unit Cambodia heeft een bezoek aan Vietnam gebracht en tracht tot op vandaag de dag de Vietnamese overheid te bewegen om de dader uit te leveren.

Het enorme toeval wilde dat ik de Nederlandse eigenaar van de plantage een aantal maanden geleden op een avond ontmoet en gesproken heb op hetzelfde terras in Kampong Cham, als waar hij gearresteerd is. Hij hoorde blijkbaar aan mijn accent dat ik Nederlander was, toen ik eten bestelde en nodigde mij uit aan zijn tafel, waar hij met zijn vertaler zat. Daar heb ik een uurtje met beiden doorgebracht en ik kreeg bij het afscheid zijn naamkaartje. Diezelfde vertaler en een andere medewerker werden ook gearresteerd en beiden zijn na dagenlang verhoor vrijgelaten, omdat gebleken is, dat zij niets met de zaak te maken hebben. De Nederlander blijft echter achter slot en grendel en de aanklacht tegen hem luidt: het achterhouden van bewijsmateriaal en het niet melden van het misbruik, want inmiddels is men er wel van overtuigd dat hij geen medeplichtige is. Nederland heeft geen ambassade in Cambodja, dus de bijstand moet komen van de Britse ambassade alhier, die de honneurs voor Nederland waarneemt en vanuit de Nederlandse ambassade verderop in Bangkok. Hopelijk zal de Nederlandse ambassadeur zijn verantwoordelijkheid nemen in deze zaak, want het leven in de Cambodjaanse cel is mensonterend. Misschien dat de plantage eigenaar op borgtocht vrij kan komen. In Nederland is een aantal weken geleden aandacht aan deze onverkwikkelijke zaak besteed.
De dader verklaarde, tijdens de ondervragingen in Vietnam tot zijn daden te zijn gekomen na drugsgebruik. Tevens zijn er nog eens 49 van dergelijke filmpjes, met dezelfde peuter, op zijn telefoon gevonden.
Het jongetje heeft een medische test ondergaan en die is betaald door……. de oudste dochter van premier Hun Sen, Hun Mana genaamd. Dit is breed uitgemeten in de kranten. Magnaat Mong Rethly postte op zijn Facebook dat hij het kind en zijn ouders een nieuw huis en banen had aangeboden op zijn olieplantage, zodat deze familie een nieuwe start kan maken. De Vietnamese Ambassadeur in Cambodja heeft een bezoek gebracht aan het jongetje en zijn familie. Dit alles geeft de impact van deze zaak goed weer en de wijze hoe er mee omgegaan wordt………

Directeurentraining (vervolg)
Na 7 trainingen gegeven te hebben, waren de laatste eind november aan de beurt. Hoewel ik bleef hopen op drogere dagen, was het de eerste dag van deze 6 bijeenkomsten gelijk al raak. Een stevige miezerregen, waar je goed nat van kon worden en 38 km voor de boeg op de motor. De poncho ging meteen al aan bij de start om 6.30 uur. Hoewel er slechte stukken in de hoofdweg zaten, hoefde deze niet verlaten te worden en zo stonden we ruim een uur later……… voor een afgesloten ruimte bij het districtskantoor. Gelukkig waren er al enkele directeuren aanwezig, die onder het grote afdak rustig afwachten op de dingen die komen gingen. De drijfnatte poncho hing ik maar te drogen over de motor, die ook onder het afdak was gezet. Na 10 minuten doelloos wachten, begon het te kriebelen bij mij, want ik heb mij de Cambodjaanse houding van “wachten tot er iets gebeurt” nog steeds niet eigen gemaakt. Het was inmiddels 10 voor acht en ik vroeg of Khemra, de vertaler, eens naar de directeur van districtskantoor kon bellen, want we zouden om 8 uur beginnen en er was nog steeds geen teken van leven te bespeuren in het districtskantoor. Hij aarzelde even, wellicht omdat dit in de Cambodjaanse cultuur wel eens onbeleefd zou kunnen zijn, maar zag tegelijkertijd aan mij, dat ik vond dat er nu echt geïnformeerd moest worden naar de reden van de afgesloten ruimte. Hij belde, kreeg de directeur aan de lijn en sprak even kort met hem. “En wat zei de directeur?”. Khemra wachtte even, maar kon niet om de waarheid heen en zijn simpele antwoord luidde: “Hij komt wat later met de sleutel, want het regent”. Ik zal u niet vermoeien met de teksten die door mijn hoofd flitsten. Misschien was dit gedrag te verklaren vanwege het feit dat er gedurende deze 2 dagen geen DOE medewerkers uitgenodigd waren bij de cursus, aangezien de groepen, gevuld met enkel directeuren het maximale aantal van 40 deelnemers per dag zou omvatten. En zo kon het gebeuren dat 20 minuten over 8 de deur werd geopend door een medewerker van de DOE, want de directeur was gearriveerd en had zich blijkbaar verschanst in zijn kantoor. Waarschijnlijk was hij droog aangekomen, want de miezerdouche was inmiddels gestopt. Al met al begonnen we ruim een half uur te laat met de training, aangezien de stoelen nog in een cirkel geplaatst moesten worden en de beschreven posters opgehangen. Gelukkig waren er genoeg helpende handen. Helaas bleef het hier niet bij………
Enige tijd voor de kleine pauze waren er broodjes bezorgd en omdat ik tijdens de pauze nog even met een aantal directeuren aan het napraten was, greep ik naast de broodjes, want die waren op, toen ik bij de “afhaaltafel” kwam. Ik meldde bij de verantwoordelijke van het kantoor, dat er waarschijnlijk te weinig broodjes waren besteld. Zijn antwoord luidde: “Dan hebben enkele aanwezigen er twee genomen”. Even later hoorde ik van Khemra, dat hij gezien had, dat bij de aankomst van de broodjes een deel naar het kantoor was overgebracht……. Datzelfde gold voor het tegelijkertijd bezorgde water, met dien verstande, dat er twee soorten water waren besteld: één duurdere soort met een zachte smaak en goedkope flesjes. Laten nou de duurdere flesjes, “op onze kosten”, achter de deuren van de DOE verdwenen zijn. Helaas bleef het hier niet bij………
Blijkbaar had de DOE aan de directeuren een schriftelijke opdracht gegeven, want na de pauze van ruim een kwartier, bleven velen weg. Zij waren in het kantoor aan het werk en enkele anderen zaten in onze ruimte gebogen over een stapeltje papieren. We waren al ruim een half uur aan het begin verloren en het begon wederom te kriebelen bij mij. Hoe kregen we alle deelnemers weer terug in de kring? Met Khemra, die verlegen was met de situatie en zich zichtbaar over de houding van de directeuren schaamde, ging ik in krijgsberaad. Dit was muiterij en hiervoor kreeg je vroeger de kogel. Zover wilden we uiteraard niet gaan, maar er moest een daad gesteld worden. Na kort overleg stapten we op de directeur af, die achter zijn bureau zat, waarop………een schaaltje, met welgeteld 3 broodjes. We kondigden gedecideerd aan onmiddellijk te vertrekken, aangezien er blijkbaar andere werkzaamheden verricht moesten worden door de directeuren. Werkzaamheden, die blijkbaar belangrijker waren dan onze training. De dikbuikige, achterovergeleunde eindverantwoordelijke veerde na deze woorden onmiddellijk op, beende door het kantoor, links en rechts iets schreeuwend, vervolgde zijn weg naar onze ruimte en riep ook deze aanwezigen luidkeels iets toe. Binnen twee minuten konden we onze training vervolgen, nadat we een stiekeme knipoog uitgewisseld hadden….

De volgende dag mochten we weer naar ons omgedoopte “lievelingsdistrict”. Gelukkig was het droog, maar halverwege de rit, vlak voor een middelbare school, reden we door een modderbad op een stuk weg dat enkel uit puntige stenen bestond en opeens voelde ik de achterband wegslippen. Door ervaring wijs geworden, wist ik dat dit het gevolg was van een lekke band en stopte dus onmiddellijk. Khemra mocht middenin het modderbad afstappen en ik reed voorzichtig iets verder, zodat ik “ongeschonden” kon afstappen. Het lijkt wel of zich in Cambodja bij ieder slecht stuk wegdek een “fietsenmaker” gevestigd heeft. Terwijl we gepasseerd werden door hordes schooljeugd, konden we zelfs kiezen uit twee van die zaakjes, die blijkbaar beiden konden voorzien in hun levensonderhoud nabij deze plek. We liepen naar de dichtstbijzijnde, maar daar was niemand aanwezig, terwijl alle deuren open stonden. Ik wilde al met de motor aan de hand teruglopen naar de concurrent, maar Khemra zei dat ik even rustig moest blijven wachten en jawel, een paar minuten later kwam de goede man op zijn brommer aanrijden, met voor zich gezeten zijn zoontje. Het ontbijt bungelde in een plastic zakje aan het stuur. Het jongetje van een jaar of 2 werd op een tafel gezet met in zijn hand een lepel en hij begon te eten uit het bakje met rijst en daarop wat stukjes vlees, dat voor hem gezet was. De man begon de buitenband eraf te halen. Op dat moment hoorden we geschreeuw, een schurende geluid en zagen we een motor over de weg glijden met drie schooljongens, die waren gevallen. Ze stonden gelukkig onmiddellijk weer op en de eigenaar inspecteerde de motor, terwijl beide anderen zich meer zorgen maakten over hun kleding. Even later sloten ze bij ons aan, want er was iets met de gashandel. Ik hoorde van Khemra dat er onderling wat duw en trekwerk was geweest tijdens het rijden en ze daardoor ten val waren gekomen. Ach, hoe herkenbaar bij deze leeftijdsgroep en blijkbaar dus ook hier een niet onbekend fenomeen. Ondertussen lag onze achterband eraf en vertoonde de binnenband een scheur van 20 cm. Ernaast lag de schuldige, een metalen kram van een cm of 4, met aan de uiteinden twee vervaarlijke punten. Drie dollar lichter, voorzien van een nieuwe binnenband en na dankzegging aan de brommermaker, vertrokken we. Het hele intermezzo had zo’n 20 minuten geduurd en gelukkig kwamen we net op tijd aan bij ons “favoriete districtskantoor”, waar dit keer in de pauze geen “huiswerk” werd opgegeven aan de aanwezige directeuren. Tevens was er genoeg etenswaar in de pauze. Blijkbaar hadden sommigen bij de DOE, zonder de cursus te volgen, ook iets geleerd………..

De 3e training in die week bracht ons naar de “nieuwe provinciehoofdstad” Soung, dat nog een lange weg te gaan heeft om ook maar iets van deze uitstraling te krijgen. Als er geen regen valt is het er vies en stoffig op de veelal ongeplaveide wegen en op het moment dat wij er arriveerden, moesten wij ons voortbewegen over ondergelopen, modderige paden, waarbij Khemra vele malen zijn benen omhoogtrok om niet ondergespat te raken. De POE had ons naar de vergaderzaal van de middelbare school gestuurd, maar daar aangekomen, wist men van niets. Een telefoontje bracht uitkomst. Toch naar het districtskantoor en weer een rondgang over de modderige, gladde wegen. Aangezien dit district enkel uit de hoofdstad bestaat, kwamen naar deze training welgeteld 12 directeuren en 11 DOE medewerkers. Wat een luxe. Het volgende district telt maar liefst 105 lagere scholen en veel meer middelbare scholen en heeft hetzelfde aantal districtsmensen als ondersteuning. De trend die bij leerkrachten al zichtbaar was, is dus ook herkenbaar bij de ondersteunende medewerkers: steden zijn in trek en de “rural area’s” kampen op alle gebieden met onderbezetting en zijn in vergelijking met de steden ook echt achtergebleven gebied. En de training? Heerlijk zo’n kleine groep, met veel persoonlijke aandacht, in een ruimte met airco en twee staande fans. Dat hadden we nog niet meegemaakt. Aan het eind van weer een interessante training, verdwenen de aanwezigen na het uitdelen van hun “beloning” niet gelijk naar hun thuisbasis, maar werd er tijd vrijgemaakt voor een groepsfoto. Dat kon ook makkelijk want hun huizen zijn nabij. Dat is in de andere districten wel anders. Daar is een uur reistijd, over modderige zandwegen heel normaal en vertrekt men dus snel na “het cashen” om voor donker thuis te zijn.

De laatste drie dagen van november brachten ons naar het grootste district, Memot genaamd, dat andere kant op ligt en dit stuk snelweg had ik tot op heden niet bereden. Gelukkig behoefden we ook bij dit district de hoofdweg niet te verlaten en zouden we na 36 km ons doel bereiken. Na een kilometer of 6, midden in een dorpje, besluit een mevrouw, die met een enorme zak vol lege plastic flesjes voor mij rijd, zonder in haar spiegels te kijken, want die ontbraken, linksaf een zijweg in te rijden. Tenminste die beweging maakte zij en ik besluit rechts in te halen, een normale actie op de wegen in Cambodja. Ineens bedenkt deze mevrouw zich en gaat, zonder opzij, of om te kijken, in een vloeiende beweging terug naar rechts. Inderdaad, precies naar de plek waar ik mij op dat moment bevind met achterop Khemra gezeten. De snelheid was laag en de zak met lege flesjes ving “de botsing” netjes op, zodat het niet tot een valpartij kwam. Vervolgens waren de omwonenden en overige weggebruikers getuige van honderden plastic flesjes die plotsklaps met het nodige kabaal over straat rolden en twee verbouwereerde bestuurders. Khemra hielp nog even met het verzamelen van de flesjes en hopelijk vond deze mevrouw een nieuwe plastic zak en kon ze al snel, net als wij, haar weg vervolgen.

Bij aankomst bleek, dat pal naast het gebouw van de DOE nieuwbouw zal verrijzen. De bekisting was aangebracht en de tweede dag gaven we training aan 35 directeuren en 3 DOE medewerkers. Alleen was er een extra handicap bij gekomen: een betonmolen stond precies naast de lesruimte met veel geraas te draaien en zou pas vele uren later uitgezet gaan worden, want een vijftal mannen en vrouwen moesten met loodzware emmers cement alle bekisting vullen. Een heidens werk, omdat er flinke afstanden afgelegd moesten worden. De luiken gingen dicht, maar doordat de deuren open moesten blijven staan, hielp dat niet veel tegen het aanhoudende kabaal. Inmiddels waren Khemra en ik al zo op elkaar ingespeeld, dat we ons meer gingen richten op de opgaven, zodat we de betonmolen minder moesten overstemmen. Dit niet voorkomen, dat het in mijn ogen een rommelige dag werd. Gelukkig niet zo rommelig als de aanblik van “de berging”. Om naar de wc te gaan moest je namelijk door een ruimte, waar het archief is opgeslagen. Aangezien er geen geld is voor kasten, worden de dossiers in de districtskantoren op elkaar gelegd en ontstaat als vanzelf een “archiefberg”, die na verloop van tijd met een stofdeken bedekt wordt. De vochtige atmosfeer in de regenperiode doet het papier ook geen goed. Hoewel ik meerdere “archiefruimten” heb gezien, sprong deze er uit qua smerigheid. Wellicht zal dit in de nieuwbouw beter geregeld worden, maar ik vrees het ergste……. Ik vroeg me af hoe er uit de archiefberg ooit de goede stukken gehaald moesten worden, maar heb het idee dat dit niet vaak gebeurt. In dit district waren we in totaal 3 dagen om aan 105 directeuren en 11 districtsmedewerkers de cursus te geven.

Al met al waren het 13 geweldige dagen en na het lezen van de evaluatieformulieren, die door bijna 400 directeuren en ruim 30 districtsmedewerkers waren ingevuld, is de vraag “Komen deze deelnemers voor het geld of de kennis?”, die ik in het vorige verslag gesteld heb, beantwoord. Wellicht zijn ze op de cursus afgekomen voor het geld, maar uit de antwoorden bleek dat ze voor de inhoud gekozen hebben. Ze hadden genoten van de presentaties en de wijze waarop ze erbij betrokken werden, werd hogelijk gewaardeerd. Velen vonden de tijd te kort, zien uit naar de volgende cursus en het alle belangrijkste: velen gaan toepassen wat ze geleerd hebben. Slechts één deelnemer maakte in het evaluatieformulier een opmerking over “the allowance”, die in zijn ogen omhoog moest.
N.a.v. het vorige verslag werd mij gevraagd wat nu de inhoud van de training was, die ik in elkaar gezet had. Zal het in het kort weergeven en mensen die hierin niet geïnteresseerd zijn, kunnen het volgende item maar beter overslaan.

De inhoud van de cursus in vogelvlucht
Alvorens we ons introduceerden vroeg ik de aanwezigen, die in de kring gezeten waren, op welke wijze je het meest onthoudt. Omdat het antwoord luidt: “Je onthoudt het best door te zeggen en te doen” wordt de koppeling gelegd naar de training van deze dag, die een actieve bijdrage van hen zal vragen. Tijdens de introductie presenteerde ik mij als collega, die informatie komt delen. Vervolgens nodigde ik de aanwezigen uit om vragen de stellen over hetgeen tijdens de introductie verteld was, met name over het onderwijs in Nederland. Heel langzaam veranderde de afwachtende, passieve, schuchtere kring van zo’n 30 tot 40 aanwezigen in een actief deelnemende groep. (Tot op heden zijn deze deelnemers enkel cursussen gewend waarbij ze stil zitten en luisteren naar wat de cursusleider te zeggen heeft, vaak teksten oplezend van doodsaaie powerpoint plaatjes) Hierna daagde ik ze uit om een definitie te geven van “Planning”, één van de belangrijkste Management tools. Dan volgde een sprongetje naar de planningcyclus en de eerste stap hiervan: de SWOT analyses. Voor de pauze maakten ze een opdracht, waarbij ze 18 voorbeelden uit de SWOT in het goede vakje “sterk”, “zwak”, “uitdagingen” of “bedreigingen” plaatsen. Na de pauze werden de antwoorden toegelicht door de aanwezigen zelf. Vervolgens werd ingaan op de term decentralisatie, die volgend jaar als pilot in deze provincie ingevoerd gaat worden en welke vaardigheden daarbij van hen gevraagd worden.
Na de middagpauze werden 6 groepen geformeerd en startten we met 6 verschillende opdrachten. Iedere groep ontving een probleemstelling en de groepsleden dienden in onderling overleg stap voor stap tot een oplossing te komen. Hiertoe had ik zes probleemvragen geformuleerd, waarmee ik tot op heden geconfronteerd ben in Cambodja. Zal één voorbeeld geven om u een indruk te geven: “Een van de leerkrachten komt vaak te laat, omdat hij te veel drinkt. Soms komt hij helemaal niet opdagen. Welke stappen ga je als leidinggevende ondernemen?” Als alle groepen hun ideeën stapsgewijs hadden opgeschreven werden deze gepresenteerd door één van hen, waarna alle aanwezigen mochten reageren op de gekozen oplossing. Een ontspannen onderdeel, waarbij vaak hartelijk gelachen kon worden, maar waarbij verrassend goede “management oplossingen” werden genoemd. Hierna wederom pauze en vervolgens werden diverse leiderschapsstijlen benoemd, waarbij “situationeel leiderschap” toegelicht werd en afsluitend benoemde ik 8 kenmerken die volgens mij het onderscheid maken tussen goede en minder goede leiders.

De wonderen zijn Cambodja niet uit
Daar stond dan opeens Kem Sokha op 8 december in het Parlement: één van de twee oppositieleiders, die zich sinds half mei schuil moest houden in zijn hoofdkwartier om gevangenschap te ontlopen, handenschuddend met Hun Sen, die gedreigd had hem levenslang op te gaan sluiten. Vol verbazing keek ik naar de foto, waarop dit tafereel was vastgelegd. Kingdom of Wonder, had zijn naam weer eens volledig waargemaakt………
Drie dagen eerder, op 5 december, had Koning Norodom Sihamoni, volkomen onverwachts voor de buitenwereld, aan Kem Sokha, als een waar Sinterklaascadeau, generaal pardon verleend, uiteraard nadat Hun Sen het groene licht had gegeven. Er zit wel een addertje onder het gras. Kem Sokha, komt namelijk terug als leider van “de minderheidsgroep”, een woord dat de regeringspartij steevast in de mond neemt als ze het heeft over de oppositiepartij CNRP. En oppositieleider Sam Rainsy? Die is geen gesprekspartner meer, is uit het parlement gegooid, hangt een gevangenisstraf boven het hoofd en mag het land niet meer in, zo heeft hij kortgeleden te horen gekregen. Door nu Kem Sokha te promoveren tot gesprekspartner en eerste man te maken van de “minderheidsgroep”, tracht Hun Sen beide oppositieleiders uiteen te drijven, zo is hier de algemene mening. Of dit zal lukken hangt af van hoe Kem Sokha met zijn nieuwe rol omgaat en hoe Sam Rainsy hierop zal reageren. In het verleden heeft Hun Sen laten zien het “verdeel en heers spelletje” goed te beheersen en het is hier de grote vraag of het hem opnieuw zal lukken. En mocht Ken Sokha voor de verkiezingen te sterk worden? Dan moet je niet gek opkijken als de oude aanklacht weer boven tafel gehaald wordt, of anders wordt er vast wel iets gevonden om hem te vervolgen…

Algemeen wordt aangenomen dat de 4 leden van de Mensenrechten organisatie, Lim Mony, Nay Vanda, Ny Sokha en Yi Soksan, evenals Mr Chakrya, waarover ik vorige week bericht heb, die allen al ruim 200 dagen in de cel doorgebracht hebben, wegens omkoping in “de zaak Kem Sokha”, deze maand vrijgelaten worden.
Een leider van de commune die toevallig op 5 december veroordeeld werd tot 5 jaar gevangenisstraf, omdat hij de moeder van de prostitué, uit de zaak Sohka, 500 dollar gegeven zou hebben, is 3 dagen later “generaal pardon” verleend en onmiddellijk op vrije voeten gesteld. Ja, zo verrassend is hier de “rechtsgang”……en zoveel invloed heeft de premier op diezelfde “rechtsgang”.

Kerst in Cambodja
Het blijft een rare gewaarwording om in Phnom Penh, bij een temperatuur van 30 graden, fraai verlichte opgetuigde kerstbomen en Kerstmannen in de etalages van de luxere winkels te aanschouwen. Hoewel de kerstmutsen begin december al op de hoofden van de, omgetwijfeld boeddhistische, kassamedewerkers van een grote supermarkt geplaatst zijn, kunnen de versierde bomen en deze goedbedoelde “bemutsing” mijn kerstgevoel niet opwekken. Als je tevens in je achterhoofd houdt dat dit enkel voor “de toerist” gedaan wordt en er in de huizen van de Cambodjaanse gezinnen niets van dit feest te merken is, doet het helemaal onecht aan.
Morgen, eerste Kerstdag, zal ik in Phnom Penh aankomen, aangezien ik dinsdag naar Hanoi vlieg om met Ellen 3 weken in Vietnam rond te reizen. Dit houdt in dat er ook in de verslaggeving “een gaatje” zal vallen en we elkaar na 5 of 6 weken hier weer tegen kunnen komen. Voorlopig is de pen nog niet opgedroogd, dus er zullen er in de toekomst de nodige verslagen volgen!

Eén ieder fijne Kerstdagen en een gezond en inspirerend 2017 gewenst.

met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse,
marcelger8@hotmail.com
www.bibliothekenvoorcambodja.nl