Onverwachte ontmoeting

Onderweg in Cambodja
Iedereen kent deze zinnen wel, je hoort ze ineens op de radio, vaak dwars door de muziek heen: "Op de A.. is ter hoogte van......... een spookrijder gesignaleerd. Haal niet in, blijf rechts rijden en probeer door middel van lichtsignalen de spookrijder te waarschuwen."
Deze zinnen flitsen diverse malen door mij heen als ik een motorrit maak, vooral op de hoofdwegen. Ik bedenk me dan, dat als iedere spookrijder in Cambodja doorgegeven zou worden, er geen muziek meer op de radio te horen zal zijn. Op hoofdwegen, die meestal tweebaans zijn, wordt namelijk even makkelijk rechts als links gereden. Zowel door auto's die aan het inhalen zijn, als collega motoren die je doodgemoedereerd tegemoet komen rijden op dezelfde baan. Dit houdt in dat je goed op moet letten op wat er voor je gebeurt. Daar komt nog bij dat er volkomen onverwachts een groot gat in het wegdek voor je kan opdoemen, dat je met de nodige stuurmanskunst moet ontwijken en dan heb ik het nog niet gehad over overstekende en op de weg lopende honden en koeien. Vergeet daarbij vooral niet in je spiegels te kijken, want "het gevaar" kan ook van achteren komen.
De basisregel in het verkeer is, net als in de politiek: het recht van de sterkste telt. Als motorrijder sta je laag in de rangorde, want fietsers en voetgangers ontbreken veelal in het verkeer. In de praktijk houdt dit in: duik naar rechts, als je ziet dat een tegemoetkomende auto aan het inhalen slaat en vervolgens met het knipperlicht aan, luid toeterend, soms vergezeld van lichtsignalen (inderdaad, de spookrijder geeft hier zelf de signalen af), op je af dreigt te komen. Je kunt in je recht blijven staan, door rechtdoor te blijven rijden en terug te seinen, maar ik kan u verzekeren dat je dan aan het kortste eind zult trekken.
Vooral taxibusjes, vaak in de kleuren groen, geel, grijs of wit, maken zich hieraan schuldig. De gevaarlijkste zijn de taxi's die hun linkerknipperlicht voor het gemak maar continu hebben aanstaan. In de volksmond worden de taxibusjes niet voor niets "Pedak Prelung", of wel "killing taxi's", genoemd. Zelf probeer ik zo min mogelijk gebruik te maken van deze "jakkerende wegduivels", waarbij de bestuurders op hun route zoveel mogelijk passagiers in hun busje proppen, om vervolgens zo snel mogelijk de plaats van bestemming trachten te bereiken en het langzamere verkeer roekeloos, soms al sms'end of bellend, met één hand nonchalant aan het stuur, in te halen. Vorige week was het nog groot in het nieuws toen zo'n "rijdende doodkist" vol op een truck knalde. Het resultaat: 9 doden en 4 gewonden. Ik vrees dat de 2000 geregistreerde verkeersdoden ook dit jaar weer ruimschoots gehaald zullen worden. Rond het komende Pchum Ben festival, eind september/begin oktober, waarbij een ware volksverhuizing op gang komt, aangezien vele Cambodjanen deze korte vakantie gebruiken om hun familieleden in het achterland te bezoeken, zullen er helaas weer vele slachtoffers bijgeschreven kunnen gaan worden, zo heeft de ervaring geleerd.

Toevallige ontmoeting
Op één van de ritten die ik maakte, zag ik in de verte naast de hoofdweg een groep mensen staan. Ik bereidde me al voor om een ernstig ongeluk te gaan aanschouwen, maar het viel mee. Het bleken een twintigtal actieve leden van de oppositiepartij CNRP te zijn, die een verkiezingsbord naast de weg letterlijk aan het "oprichten" waren. Ze hadden zojuist het gevaarte rechtopgezet en waren met de afwerking bezig. Uiteraard wilde ik dit wel even van nabij beschouwen en als het kon enkele aanhangers spreken. Welwillend werd er geposeerd voor een aanwezige fotograaf, toen ik even later van de motor stapte. De heren bleven geduldig wachten, zodat ik ik ook een paar foto's kon maken en jawel, toen moest ik er ook nog even bij gaan staan, want een buitenlander is en blijft een graag geziene gast op foto's. Terwijl de foto's geschoten werden raakte ik aan te praat met een man voor me, die zich voorstelde als CNRP senator Nhay Chamroeum. Deze naam had ik vaker gehoord, alleen kon ik hem niet gelijk thuisbrengen. Hij zei, in verrassend goed Engels, dat ik hem misschien kende van het nieuws uit de kranten. Hij was namelijk één van de twee CNRP senatoren die op 26 oktober vorig jaar hevig toegetakeld waren door minimaal drie man van de bodyguard van Hun Sen, of wel de PMBU: Prime Minister Bodyguard, tijdens een protestmanifestatie van een groep CPP aanhangers, die het vertrek eisten van Kem Sokha als vicevoorzitter van de Ambassy, het Cambodjaanse Parlement. (Vijf dagen later was dit vertrek een feit, aangezien een voorstel daartoe werd aangenomen door datzelfde "Parlement", dat ik maar even niet volksvertegenwoordiging noem, aangezien de CNRP deze stemming boycotte.) Kwalijk was dat Hun Sen persoonlijk de avond ervoor in een speech had opgeroepen tot dit protest en op deze wijze deze agressie al dan niet bewust in de hand gewerkt heeft. Het verhaal dat deze CNRP senator vertelde, kende ik, want het was opnieuw uit de "oude doos" gehaald door de Engelstalige kranten, aangezien de daders kortgeleden voor de rechter moesten verschijnen. Ik zag de foto weer voor mij van twee onherkenbare heren in het ziekenhuis in Thailand, waar ze naar toe vervoerd waren, vlak na de gebeurtenis en waar ze maanden hebben doorgebracht, voor ze hersteld waren. Voor het Parlementsgebouw waren beide mannen uit hun auto gesleurd en hevig toegetakeld door deze drie leden van de bodyguard van Hun Sen.
Hij liet me een litteken van zo'n 6 cm op zijn arm zien en in zijn mond zaten een aantal afgebroken tanden en zijn neus was nog pijnlijk, omdat die gebroken was. De man koos weloverwogen in het Engels zijn woorden, tot zijn telefoon afging en hij overschakelde naar het Khmer. Mijn gedachten gingen terug naar de krantenartikelen van eind april en mei, toen de 3 bodyguards zich moesten verantwoorden voor de rechter.
Vastgeketend aan elkaar, bijna triomfantelijk stapten ze uit de auto om even later aangeklaagd te worden voor opzettelijk geweld met verzwarende omstandigheden, aangezien het senatoren waren, die ze onder handen hadden genomen. Ze weigerden de namen te noemen van hun superieuren en verklaarden alle drie dat ze gehandeld hadden buiten het medeweten van hun meerderen om, die op deze wijze buiten schot bleven. Eén van de verdachten verklaarde dat de hitte, uitputting en honger de oorzaak waren van zijn woedeaanval. Verdere vragen over de leidinggevenden leiden tot bezwaren van de verdediging, omdat deze niet relevant waren en dit kon op instemming van de aanklager en rechter rekenen. Hoewel deze brute aanval eind oktober plaatsvond zijn deze drie heren pas eind januari geïdentificeerd als leden van de bodyguard van Hun Sen door oplettende medewerkers van Human Rights Watch. Deze zelfde organisatie verklaarde onmiddellijk na deze procesdag dat het er geen twijfel mogelijk was over het samenwerking van de aanklager en de rechter, gezien het afdoen van beantwoording van de vragen over de leidinggevenden in deze politieke zaak. Beide hoofdrolspelers, waarvan er nu één naast mij stond te bellen, waren niet aanwezig bij deze zitting, aangezien ze geen enkel vertrouwen hadden in de uitkomst.
Hun gelijk werd bevestigd bij de uitspraak van de rechter een maand later. Hoewel de drie schuldig werden bevonden aan het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel aan de twee parlementariërs en ze werden veroordeeld tot vier jaar cel, vond de rechter dat er verzachtende omstandigheden waren, zodat een deel van de straf werd opgeschort, zodat ze in minder dan 6 maanden weer op straat zullen staan. Deze strafvermindering hadden ze te danken aan hun bekentenissen zo werd bekendgemaakt. Doordat vragen over de superieuren niet werden toegestaan blijft het onduidelijk of ze gehandeld hebben n.a.v. orders van hogerhand. Human Rights Watch noemde het hele proces een schaamteloze doofpot en verklaarde dat het verloop precies was zoals de regering wilde. Beide slachtoffers waren ook bij deze zitting niet aanwezig. Die zelfde mensenrechten organisatie zette grote vraagtekens bij de onafhankelijkheid van de rechtbank en vroeg zich af waarom vele anderen die duidelijk op de videobeelden staan en hierbij betrokken waren de dans ontsprongen, terwijl een ieder, die maar iets te maken heeft met bijvoorbeeld het z.g. "seksschandaal" van Kem Sokha, vervolgd wordt. (Vier medewerkers van Rechtsgroep Adhoc en de vice-secretaris van het verkiezingscomité zitten nog steeds vast en wachten op berechting, terwijl hun verzoek om op borgtocht vrijgelaten te worden geweigerd is, zonder opgaaf van redenen. Uiteraard waren op dat moment de Black Monday demonstranten buiten aanwezig en één vrouwelijke demonstrant werd opgepakt, nadat de spandoeken waren afgenomen en vernietigd, omdat ze fietsers hinderde. Ze werd vrijgelaten, nadat ze een verklaring had ondertekend waarin stond dat ze niet meer zou protesteren. "In dit land is geen recht, enkel macht", verklaarden het handjevol demonstranten na afloop.)
Nog bonter maakte de rechtbank het bij de veroordeling van drie mannen, die op last van premier Hun Sen waren gearresteerd, aangezien ze aanwezig waren bij een opstand tegen het corrupte rechtssysteem in Cambodja in juli 2014. Twee van de mannen zeiden dat ze zich juist moesten verdedigen tegen de beveiligingsagenten, die bij de demonstratie ingrepen en een derde zei alleen toegekeken te hebben. Alle drie werden ze veroordeeld tot maar liefst zeven jaar celstraf wegens het bijwonen van een opstandige bijeenkomst. Uiteraard werd onmiddellijk de vergelijking getrokken met het vonnis van de drie bodyguards die amper een half jaar celstraf gekregen hadden voor het zwaar verwonden van twee parlementariërs.
Kim Santepheap, woordvoerder van het Ministerie van Justitie, die met deze vergelijking geconfronteerd werd, verklaarde dat er op een juiste wijze rechtgesproken was en voegde er aan aan toe: "Iedereen die denkt te kunnen oordelen n.a.v. uitspraken van rechters, moet eerst maar eens goed de wet bestuderen. Voor degenen die het dan nog niet begrijpen zal het Ministerie van Justitie een trainingscursus openen, zodat ze de wet kunnen begrijpen. Dus voor je denkt en praat, begrijp eerst de wet!" Het enige wat ik hier aan toe kan voegen, dat ik blij ben met de wetgeving in Nederland, daar geen cursus voor nodig heb en dat deze meer in lijn ligt met mijn rechtsgevoel.

De man naast me was inmiddels 2 telefoongesprekken verder en keek verrast op als ik hem vertelde dat ik het CNRP hoofdkantoor, met daarin de "opgesloten" Kem Sokha" bezocht heb. Hij gaf me daarop zijn telefoonnummer en zei dat ik bij een volgend bezoek hem moest bellen, zodat ik Kem Sokha zelf zou kunnen ontmoeten, aangezien hij veel tijd met hem doorbrengt op het hoofdkantoor. De bestelwagen, waarop nog een aantal verkiezingsborden lagen, was ondertussen al verder gereden en de groep maakte aanstalten om deze te volgen. Ik vroeg vervolgens nadrukkelijk aan hen of ze de foto's waarop ik met de groep stond niet op hun Facebook wilden zetten of zouden gaan publiceren, omdat ik voor de
overheid werk........ Helaas, het voelt een beetje als verraad, maar ik moet in dit land voor alle partijen "onafhankelijk" blijven. Ik schudde de hand van deze moedige senator en wenste hem het allerbeste en veel succes met zijn strijd voor democratie. Zoals de zaken er nu voor staan lijkt het een bijna kansloze strijd........... Ik stapte op mijn motor en werd even later ingehaald door een stoet van 4 auto's. Vijf kilometer later passeerde ik de groep weer, terwijl ze bezig waren het volgende bord te plaatsen met daarop hun leiders hand in hand. Een van de twee "gevlucht" naar het buitenland en de ander opgesloten in zijn eigen partijkantoor, omdat ze beiden een gevangenisstraf van vele jaren boven het hoofd hangt en deze beide mannen moeten met hun partij een verkiezingscampagne gaan voeren........ dan begin je de wedstrijd toch al met een 3-0 achterstand?

Intimidaties rond het hoofdkantoor
Op woensdag 31 augustus rond 11 uur verschenen 5 legerhelikopters boven de stad en cirkelden tot laat in de middag boven het CNRP hoofdkwartier. Op de rivier, die vlak achter het CNRP bouwwerk stroomt, voeren vanaf 2 uur in de middag 5 speedboten met zwaarbewapende militairen en voor het gebouw reden trucks met gewapende en gemaskerde soldaten herhaaldelijk langzaam voor het gebouw langs. Deze spierballenvertoning kwam twee dagen na de uitspraak van de militaire commandant Kun Kim, die verklaarde, dat als het gevraagd werd aan het leger, ze gegarandeerd de senator/oppositieleider zullen arresteren, die zich nu al meer dan drie maanden in het gebouw verscholen houdt. Op 9 september zal zijn zaak voorkomen, aangezien hij tweemaal niet verscheen voor de rechter om vragen te beantwoorden over zijn vermeende relatie met een prostituee. Alleen al voor dit niet verschijnen kan hij al een gevangenisstraf krijgen van maximaal een half jaar, ironisch genoeg evenveel als de drie aanvallers van de 2 senatoren hebben gekregen.
Een woordvoerder van de luchtmacht verklaarde dat deze helikopters totaal niet de intentie hadden om te intimideren, maar dat dit een reguliere legeroefening betrof. In dezelfde trant liet een defensie woordvoerder zich uit. "Er is geen enkel verband met deze oefening en troepenbewegingen en dhr. Sokha. De vraag, waarom deze legeroefening zo nabij de CNRP hoofdkwartier werd gehouden, werd niet beantwoord. Dit zijn "normale" oefeningen en we kunnen hiervan leren. Ongevraagd sloot hij af met de woorden: "We hebben het recht om te oefenen waar we willen. Dit was een gewone training om de veiligheid en de openbare orde te verdedigen". Alleen jammer dat het zo niet overkwam en het voor de immer aanwezige CNRP aanhangers in en rond het gebouw, die er zelfs de nacht doorbrengen, behoorlijk intimiderend en beangstigend moet zijn geweest. Ik ben er nog niet uit of ik van de uitnodiging van senator Nhay Chamroen gebruik ga maken, mocht ik in Phnom Penh zijn.....

Op de weg is het gevaarlijk vanwege het onverantwoorde rijgedrag van de medeweggebruikers en in het land ontstaat er een steeds gevaarlijker situatie voor de mensen die het met het regime niet eens zijn en daar met het woord tegen strijden.
Heb je het lef om op Facebook Hun Sen in verband te brengen met de dood van de vermoorde politiek analist Kem Lay, dan kan je dat zo maar een paar jaar gevangenisstraf opleveren. Een vrouwelijke senator van de CNRP, Thak Lany, wordt ervan ervan beschuldigd, dit in een speech geuit te hebben. Ze heeft al één keer geweigerd voor het gerecht te verschijnen........
Nog erger wordt het als je uiting geeft aan je twijfel aan de huidige grens tussen Vietnam en Cambodja en suggereert met historische kaarten in de hand, dat er gebieden worden "weggegeven". Een veel langere gevangenisstraf kan het gevolg zijn. Dit hangt de CNRP senatoren, Un Sam An en Hong Sok Hour boven het hoofd. Zij zitten sinds april gevangen en beroepen zich tevergeefs op hun politieke onschendbaarheid als parlementariër. Kort na de moord op politiek analist Kem Ley verklaarde Un Sam An cynisch, dat het veiliger voor hem is in de gevangenis dan erbuiten.
Met al deze vervolgingen wordt de oppositie wel geminimaliseerd en hoopt de zittende man, een eenvoudige verkiezingswinst in juli 2018 binnen te slepen. De enorme teruggang in zetels bij de verkiezing van 2013 galmt nog steeds na en "verkrampt" probeert hij verder onheil te voorkomen. Of hem dat lukken gaat? De tijd zal het leren.

Heet van de naald:
Gisteren, 9 september, is Kem Sokha bij verstek veroordeeld tot 5 maanden gevangenisstraf voor het niet verschijnen voor de rechtbank. Hij heeft een maand om hiertegen in beroep te gaan. Deze veroordeling opent de weg, zeker als hij niet in beroep gaat, om hem af te zetten als senator, zodat hij zijn onschendbaarheid automatisch verliest en zo op een "legale" manier gevangen gezet kan worden............... (wordt ongetwijfeld vervolgd)


met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse,
marcelger8@hotmail.com
www.bibliothekenvoorcambodja.nl