Vroege verkiezingskoorts in Cambodja

Terugkeer naar werkplek
Na een kort bezoek aan Nederland, waarin de bruiloft van onze dochter plaatsvond en een korte wandelvakantie met Ellen in Duitsland, langs de Rijn, ben ik teruggekeerd op Cambodjaanse bodem. Helaas had het vliegtuig motorproblemen en kon het niet vertrekken, waardoor deze terugreis 2 dagen langer duurde en ik 2 hotels nabij Schiphol en 1 hotel in Shanghai beter heb leren kennen, al was het in de meeste gevallen alleen om er te eten, te douchen en te slapen. Voor de rest veel wachten in lange rijen met alle “ruim 300 gedupeerden”. Dit leverde een "Eftelinggevoel" op, alleen ontbrak de tijdregistratie naast de rij, zodat we ongewis waren over de duur van de wachttijd. Toen we ruim anderhalve dag te laat in China aangekomen waren, kregen "de westerlingen" door de Chinese maatschappij 400 euro aangeboden vanwege het tweedaagse oponthoud. De Chinezen zelf moesten in een andere rij gaan staan, zodat ik niet weet of zij iets ter compensatie aangeboden gekregen hebben.
Een volgend positief aspect aan het eind van deze “vierdaagse” was, dat de gevreesde problemen bij de visumaanvraag op de luchthaven van Phnom Penh uitbleven. De verkeerd gespelde voornaam bij de aanvraag viel niet op, wellicht vanwege het nachtelijk tijdstip en het “foute” paspoortnummer, kon gemakkelijk verklaard worden met het, “oude”, ongeldige paspoort, zodat ik vrij snel na de landing om 12 uur ’s nachts in de tuk tuk kon stappen om een paar uur slaap te genieten, want ik wilde de volgende ochtend al vroeg naar mijn woon/werkplek vertrekken om de verloren gegane tijd zo min mogelijk op te laten lopen.
Aangezien ik door mijn uitstapje in Nederland geen belevenissen in Cambodja kan beschrijven, geef ik nu een inkijkje in de politieke situatie van het moment. Mocht u iets vrolijks willen lezen, dan kunt u nu nog uitstappen.
.
Vroege verkiezingskoorts in Cambodja
Zoals ik in de vorige verslagen al gemeld heb, is de politieke situatie in het land “onrustig” te noemen. Enerzijds is er de regering, bestaande uit machtige clans van een aantal families, die werkelijk alles in handen hebben en anderzijds is er een steeds grotere groep, waaronder vele jongeren, die deze heersende macht, die al meer dan 30 jaar de lakens uitdeelt, meer dan zat zijn.
Volgend jaar en het jaar erop gloren verkiezingen en het voorspel hiervoor is in volle gang. Dat is aan van alles te merken. Alvorens hierop in te gaan een korte duik in het verleden.

Na de bombardementen van de Amerikanen, begin 70'er jaren, waarbij naar schatting 600.000 Cambodjanen het leven verloren, dachten ze met het binnenhalen van de “bevrijders” in 1975 o.l.v. Pol Pot vrede te krijgen. Helaas overtroffen de verschrikkingen van Pol Pot, die daarop volgden, de bommenregens en nog eens 2 miljoen Cambodjanen kwamen om, vaak na een verschrikkelijk lijden. Hierdoor snakten de Cambodjanen, nadat 'De Rode Khmer” in 1979, na een schrikbewind van 4 jaar,verslagen was door de Vietnamezen, naar een omgeving waarbij ze “in rust” konden voortleven. Dit verklaarde de steun die Hun Sen aanvankelijk kreeg, ondanks zijn zelfverrijking en de corruptie, die van hoog tot laag gelegitimeerd was.
Door het handig tegen elkaar uitspelen van zijn politieke tegenstanders in de decennia na het Parijse vredesakkoord in 1991, wist Hun Sen zijn politieke macht steeds meer te vergroten. Hierdoor is deze machtige heerser, evenals Mugabe in Zimbabwe, al ruim 30 jaar aan de macht.

In het huidige Cambodja is 50% van de bevolking jonger dan 24 jaar en deze groep kent de genocide van Pol Pot enkel uit de overlevering en deze uitdijende groep, waarvan velen toegang hebben tot internet, veelal kansloos zijn op de arbeidsmarkt als ze gestudeerd hebben, aangezien de baantjes verdeeld worden door de CPPclan, nemen steeds minder genoegen met hun "ondergeschoven" positie. En dan is er nog de hardwerkende middenklasse, die steeds meer te besteden heeft en lijdzaam toe moet zien hoe een deel het “zuurverdiende” geld in de zakken van de “corrupte” ambtenaar c.q. overheidsdienaar verdwijnt.
Maar waarom ontstaat er juist nu op dit moment zo’n explosief mengsel en reageert Hun Sen zo verbeten op de oppositie? Ik ga een poging wagen om op basis van wat ik afgelopen drie jaar van dit land meegekregen heb, een plausibele verklaring te geven.

Korte terugblik vorige verkiezingen
Om de politieke situatie van het moment te begrijpen blik ik even terug naar de verkiezingen van juli 2013. Op dat moment was ik anderhalve maand in Cambodja en kon de voorbereidingen en de nasleep hiervan van dichtbij meemaken. Evenals nu, werd er toen ook al flink met modder gegooid. Zo kreeg de leider van de oppositie, Kem Sohha, kort achtereen drie aantijgingen wegens seksueel misbruik en overspel aan zijn broek. Voorop hierin liep de zittende premier Hun Sen, die deze beschuldigingen in zijn speeches uitte. Kort voor de verkiezingen kreeg de andere oppositieleider, San Rainsy, die een gevangenisstraf boven het hoofd hing en het land ontvlucht was, een generaal pardon van de Koning en werd hij door naar schatting één miljoen Cambodjanen feestelijk ingehaald. Een ongekende gebeurtenis. Beide leiders hadden zich verenigd in één oppositiepartij, de Cambodian National Rescue Party en hadden zich op deze wijze sterk gemaakt voor de verkiezingen. (Op 23 juli 2013, deden beiden Kampong Thom aan: zie verslag 29 juli “Oog in oog met Sam Rainsy en Kem Sokha”)

De verkiezingen verliepen desastreus voor de heersende Partij (CPP) van Hun Sen. Ondanks het feit, dat er een miljoen stemmen niet uitgebracht kon worden, aangezien de registratie ontbrak en velen bij het verkiezingskantoor te horen hadden gekregen dat hun stem al was uitgebracht, soms door mensen die al overleden waren, ook wel spookstemmen genoemd, zakte de partij van Hun Sen 22 zetels. De partij kwam uit op 68 zetels en de oppositiepartij had ondanks alle onrechtmatigheden 55 zetels weten de bemachtigen. Velen zijn er hier van overtuigd dat de oppositie deze verkiezingen eigenlijk gewonnen zou hebben als niet……..
Na de verkiezingen was het lang stil. Even was er niets over van de retoriek van de machtige eerste man. Het voelde aan alsof hij, als een bokser, knock-out out was gegaan en even 10 tellen bij moest komen. Het werden een aantal weken, voor hij weer iets van zich liet horen. Er werd in die tijd zelfs gespeculeerd dat hij gevlucht zou zijn. Blijkbaar hadden toch niet alle overheidsdienaren (ambtenaren, politie agenten en militairen), die enkel promotie kunnen maken als ze actief en openlijk de CPP steunden in het stemhokje de partij gestemd waaraan ze hun baan te danken hadden…….. Dit was ontegenzeggelijk een grote tegenvaller, die verwerkt moest worden.
De overwinning werd opgeëist door de oppositiepartij en de verkiezingsuitslag werd fel aangevochten, ondersteunt door Human Rights Watch, maar kreeg, zoals te verwachten was, nul op het rekest van de opgekrabbelde Hun Sen. Tevens bestond het verkiezingscomité (NEP) waarbij de uitslag aangevochten moest worden…..enkel uit leden van de regeringspartij CPP. Cambodian People's Party.
In de maanden na de verkiezingsuitslag, begon de geest uit de fles te geraken en in de maanden november en december waren er bijna wekelijks protestoptochten waaraan 10duizenden mensen, jong en oud, deelnamen. Deze manifestaties deden feestelijk aan, mensen lachten, scandeerden voor meer loon (veel textielwerkers liepen mee) en als de naam van de machtige Hun Sen geroepen werd, werd de duim naar beneden gehouden. Het leek erop, alsof alleen al het kunnen “protesteren” met elkaar bevrijdend werkte, anders kan ik die carnavaleske en ontspannen sfeer van toen niet verklaren. Totdat begin januari 2014 deze ban doorbroken werd door het bloedig neerslaan van een protestoptocht, die iets minder vredelievend was en waarbij met scherp werd geschoten. Het leek wel alsof er op deze kans gewacht was...... Vijf doden en ruim 40 gewonden was het bloedige gevolg en op deze wijze werd al het verzet gebroken. Freedom Park, de basis van waaruit alle protest geleid werd, werd afgesloten en samenscholingen van meer dan een handvol mensen werd verboden. De “angstcultuur”, die even afwezig was geweest, keerde terug en deed de “roep om gerechtigheid” verstommen.

De oppositiepartij hield echter vol en boycotte de Assembly, met andere woorden, de oppositieleden weigerden hun 55 rechtmatige plaatsen in het Parlement in te nemen, zodat alleen de 68 CPP afgevaardigden in de bankjes zaten. De berekende Hen Sen zag wel in dat dit een doodlopende weg zou worden als hij bleef weigeren de oppositie ook maar iets tegemoet te treden. De onderhandelingen met de oppositiepartij werden een jaar na de dramatische verkiezingsuitslag voorzichtig geopend. De oppositie op hun beurt zag wel in dat de strijd om de overwinning van de verkiezingen nooit gewonnen zou worden van deze oppermachtige tegenstander en stemde in. Sam Rainsy mocht plaatsnemen in het parlement, ondanks zijn dubbele paspoort en Kem Sokha, de andere leider van de oppositiepartij werd zelfs vicevoorzitter van de Assembly. Leden van de oppositie traden toe in de commissie die de verkiezingen zouden hervormen (NEP) en onderwerpen, als een eigen tv-zender voor de CNRP, werden opeens bespreekbaar.
Tijdens deze korte opleving van “de democratie” trachtte te gewiekste Hen Sen beide leiders tegen elkaar uit te spelen, tenminste als ik de verhalen daarover mag geloven. In het verleden heeft hij deze tactiek met veel succes weten toe te passen en kwam hij zelf altijd als sterkste boven drijven. Dit maal lukte deze tactiek niet en bleven Sam Rainsy en Kem Sokha, trouw aan elkaar. Tegelijkertijd wist de oppositiepartij allerlei wetswijzigingen die een tweederde meerderheid in het parlement nodig hadden tegen te houden. Dit zinde Hun Sen niet: het werd na ruim een jaar tijd tijd om de fluwelen handschoenen weer uit te trekken en het vriendelijke masker af te zetten

Vroege verkiezingskoorts
Volgend jaar zijn er “Community elections” en het jaar erop zijn de landelijke verkiezingen. Aangezien de oppositiepartij mateloos populair is en de tegenstand niet op een “vriendelijke” manier gebroken kon worden, werd de tactiek van “overheidswege”, die bol staat van vriendjespolitiek, ook wel Nepotisme genoemd, gewijzigd.
Oppositieleider Sam Rainsy, die ruim twee jaar eerder door een miljoen uitzinnige aanhangers was binnengehaald, werd als eerste aangepakt. Een oude beschuldiging van “geschiedvervalsing”, vanwege het verzetten van een grenspaal bij Vietnam en het vertellen van “leugens” over dit grensgeschil werd van stal gehaald en vervolging dreigde, ondanks zijn “onschendbaarheid” als Parlementslid. Sam Rainsy koos, net als een aantal jaren eerder, eieren voor zijn geld en ging vorig jaar november wederom in vrijwillige ballingschap in Frankrijk, van waaruit hij de internationale gemeenschap probeert te mobiliseren tegen de”corrupte” Hun Sen en zijn partijgenoten.
En jawel, ook de ander oppositieleider kreeg een beschuldiging naar zijn hoofd, omdat hij een verhouding zou hebben met een prostitué. Weinig origineel gezien de aantijgingen in het verkiezingsjaar en het vicevoorzitterschap van de Assembly werd hem ontnomen. Aangezien hij een aantal malen geweigerd heeft voor het gerecht te verschijnen en arrestatie dreigde, heeft hij zich teruggetrokken in het hoofdkantoor van de CNRP in Phnom Penh. dag en nacht "beschermd" door partijgenoten, die als een menselijk schild in het gebouw hebben plaatsgenomen. Tot op heden heeft Hun Sen hem nog niet durven arresteren en is het enkel nog bij verbaal geweld gebleven met o.a. de volgende teksten: “Als jij (Kem Sokha) niet naar de gevangenis komt, komt de gevangenis wel naar jou toe” of “Jij zult de rest van je leven in de gevangenis doorbrengen”. Deze teksten, uitgesproken door de premier himself, geven gelijk aan op welke wijze het “rechtssysteem” in Cambodja in elkaar steekt.
Het zou hier niet bij blijven. Twee leden van de Human Rights Watch verdwenen achter slot en grendel, wegens het aanbieden van geld aan de prostitué om de aanklacht te ontkennen. Tegelijkertijd werd voor het zelfde vergrijp een oppositielid, die zitting had in het comité om de verkiezingen te hervormen in de gevangenis gezet. Een kleine greep uit de volgende acties:
- mensen die iets op Facebook zetten, dat uitgelegd kon worden als “het verspreiden van leugens” worden hiervoor vervolgd
- beide Cambodjaanse Engelstalige kranten, werden op de vingers getikt als ze zaken melden die “onwaar”waren in de ogen van de machthebbers, zoals het niet juist weergeven van de speeches van Hun Sen. Tevens dienden ze Samdach voor Hun Sens naam te zetten, hetgeen “de grootse” betekent, waarbij gedreigd werd de licentie in te trekken als dat niet zou gebeuren. Dit decreet schijnt ingetrokken te zijn. Het is de vraag hoe lang nog toegestaan wordt, dat beide kranten het nieuws "onafhankelijk" naar buiten kunnen brengen, omdat steeds vaker de confrontatie wordt gezocht.
- Een handjevol demonstranten, die de maandag omgedoopt hebben tot “Black Monday” en tot op heden iedere maandag zich in een zwart t-shirt verzamelden, zijn vele malen aangehouden en ondervraagd, terwijl ze enkel leuzen roepen voor de vrijlating van de twee leden van de Human Right Watch en de persoon die zitting had in het verkiezingscomité. Straten worden afgezet en een gewapende legermacht is aanwezig om deze kleine groep mensen, die voor het grootste deel uit vrouwen bestaat, op te pakken voor ondervraging. Vaak krijgen ze niet eens de kans om hun spandoeken uit te rollen.
- De lijsten met handtekeningen (in Cambodja zijn dit duimafdrukken), die door de oppositie zijn aangeboden aan de koning, waarin gevraagd wordt alle vervolgingen te laten stoppen, worden diepgaand onderzocht op onregelmatigheden. Van de ruim 170.000 zijn er, zoals ik vorig keer al vermeldde, ruim 80 gevonden. Mensen die een dubbele duimprint gezet hebben zullen hiervoor vervolgd gaan worden……..
-Overal langs ‘snelwegen’ verschijnen hoge borden net daarop de gezichten van Hun Sen en de huidige voorzitter van de Assembly, de 82-jarige Heng Samrin. In het verleden sierden 3 “kopstukken” deze borden, maar 1 van hen is inmiddels overleden. In mijn dorp stond één zo’n bord en daar zijn er maar liefst 4 bijgezet, zodat Hun Sen en Heng Samrin je overal "achtervolgen” als je door het dorp rijdt.
- Voor allen die de finale van The Voice of Cambodia, ook hier inmens populair, niet konden volgen, riep Hun Sen een live stream op zijn facebook in het leven. Op de een of andere manier heeft hij al ruim vier en half miljoen "likes" weten te verzamelen op zijn Facebooksite......Tevens kondigde hij, gekleed als voetbalspeler, getooid met nummer 9, een belangrijke wedstrijd aan. Door zich momenteel te presenteren als man van het volk probeert hij de mensen voor zich te winnen..........

Juist voordat ik naar Nederland vertrok, verscheen in één van beide Engelstalige kranten een artikel, waarbij de betrokkenheid van de 5 kinderen en schoonfamilie van Hun Sen in vele bedrijven werd “onthuld”, die toonaangevend zijn in dit land. Tevens werd erbij vermeld dat dit nog maar een topje van de ijsberg was. De zelfverrijking die hierbij gepaard gaat, moet gigantisch zijn en er wordt gesproken over honderden miljoenen. De Hun Sen clan reageerde als door een wesp gestoken en spreekt van een “samenzwering”, terwijl de krant zich enkel zegt te baseren op de “officiële” stukken, waarin deze zaken zwart op wit staan en voor iedereen toegankelijk zijn. Tevens verscheen als antwoord op deze aantijgingen op de website van de regeringsgezinde krant “Fresh News” een onfrisse cartoon waarbij een vrouw, die de vredelievende bedoelingen van Hun Sen voorstelt, met het hoofd op het hakblok ligt en 3 personen, die beide Engelstalige kranten en een NGO, die de corruptie aanpakt, zich gereedmaken om het hoofd van de vredelievende vrouw af te hakken. Onfris en smakeloos omdat exact dezelfde cartoon 1943 in het Naziblad Der Sturmer gestaan heeft. Hierbij zijn het de Amerikaanse President Rooseveld, de Britse Premier Churchill en Sovjet dictator Stalin, die voornemens zijn om “de Vrede” het hoofd af te hakken. De plaatsing op de website was op 9 juli, ironisch en bijna profetisch, want een dag later zou een prominent criticus met het hoofd op het hakblok liggen en.............

In het land met het hoogste percentage aan ontbossing in de wereld, met een derde plaats op de lijst van landen met “moderne slavernij”, waar positie en geld boven het rechtssysteem staan, waar alle televisiekanalen in handen zijn van partijaanhangers van de premier, is op op 10 juli in koelen bloede de politieke analist Kem Ley, die Hun Sen vaak als mikpunt van zijn spot gebruikte, vermoord, terwijl hij bij een tankstation zijn koffie zat te drinken. De dader was heel snel gevonden en deze verklaarde dat hij 3000 dollar schuld had bij deze analist en daarom tot deze moord kwam. De familie verklaarde dat ze arm zijn en dat ze nooit van zijn leven in het bezit geweest zijn van 3000 dollar...... Bijna niemand gelooft dit motief en deze laffe aanslag wordt algemeen gezien als een politieke moord, waarbij de ware schuldige nimmer gevonden zal worden. Net zo min als degene die in 1997 een granaat gooide naar een groep mensen, waarin oppositieleider Sam Rainsy stond, waarbij 16 mensen gedood werden en meer dan 100 gewonden vielen en waarbij de oppositieleider er enkel met wat kleerscheuren vanaf kwam.
De begrafenis van deze politieke analist was afgelopen zondag 24 juli en bracht meer dan 1 miljoen mensen op de been, die in een indrukwekkende stoet de laatste eer aan hem brachten. Tegelijkertijd was dit een massaal protest tegen de dictatuur van Hun Sen, die tot op heden niet met één woord gerept heeft over deze moord. Ook heeft geen van de talloze tv-zenders, maar enige aandacht aan deze imposante begrafenis gewijd.

De EU en Amerika hebben inmiddels alle ontwikkelingsgelden aan Cambodja bevroren, gezien de ontwikkelingen van de laatste maanden en eisen dat er verbeteringen optreden ten aanzien van de mensenrechten. Hun Sen, de bijna 64 jarige voormalige Khmer Rouge commandant, die voornemens is tot zijn 74e aan de macht te blijven, heeft hierop geantwoord dat hij zijn vrienden wel ergens anders gaat zoeken en richt zich met name op China en Rusland. Ook landen die het met de mensenrechten niet zo nauw nemen. Dit legt tegelijkertijd het enorme dilemma bloot, waarvoor, zowel EU als Amerika staan. Hoe meer kritiek deze landen geven, des te harder zal dit land richting China en Rusland “afglijden”. Grootmachten, die de Cambodjaanse regering geen vragen en eisen stellen t.a.v. de mensenrechten, met de kans dat de repressie steeds verder zal toenemen

Volgend jaar zijn er verkiezingen op regionaal niveau en in 2018 zijn er de nationale verkiezingen. Het is vrijwel zeker dat deze verkiezingen verloren gaan worden, indien deze eerlijk zullen verlopen. Dit realiseert de machtige Samdech Hun Sen zich maar al te goed, dus zal hij net als Tom Poes een list moeten verzinnen om deze situatie te voorkomen. Hij is als een kat in het nauw en deze kan, zoals het spreekwoord aangeeft, rare sprongen maken…….


Met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse
marcelger8@hotmail.com
www.bibliothekenvoorcambodja.nl