Kathen en het wekelijkse hardlooprondje

De tijd vliegt. Over twee maanden zitten de 19 maanden uitzending erop en zal ik terugkeren naar Nederland. Aangezien het redelijk rustig is op het “politieke front” en er dit jaar geen dreigend “overstromingsgevaar” is, zoals vorig om deze tijd, blijf ik in dit verslag maar eens dicht bij huis en zal ik iets dieper ingaan op een paar zaken, die ik in ere heb gehouden, ondanks de overgang naar dit Aziatische land. Vervolgens dan toch eindelijk het beloofde verslag van de muzieklessen en de feestavond bij het weeshuis. Om te beginnen wederom een bezoek aan een pagode om de hoek.

Feestelijkheden ter ere van Kathen
Amper 2 weken na de afsluitende dag van het Pchunm Ben festival, dat ik in het vorige verslag beschreven heb, stond er een nieuw Boeddhistische ceremonie op het programma, “Kathen” genaamd, of wel: “Het festival van de monniksgewaden”. Ook hierbij bepaalt de maanstand de aanvang. De dag na volle maan begint er een 29 daagse periode, waarbij iedere pagode één dag in het middelpunt van de feestelijkheden staat. De periode is tegelijkertijd de afsluiting van de drie maanden “afzondering” van de monniken op de pagode. Dit kwartaal, waarin de monniken alleen ’s morgens de pagode mogen verlaten, valt samen met de laatste maanden van het regenseizoen. De gelovigen komen deze “uitgekozen” dag naar de tempel, wederom in witte bovenkledij gestoken en bieden de monniken een nieuw gewaad aan, dat ze kan beschermen tegen de koudere periode die komen gaat. Deze oranje kleden zitten verpakt in fraaie gouden dozen. Het is een zeer kleurrijk en feestelijk gebeuren, waarbij soms een processie aan vooraf gaat, waarbij bewoners van de commune met hun geschenken en grote gele parasols zich gezamenlijk naar de tempel begeven. Uiteraard heb ik zo’n tempel bezocht, die zo’n dag aan het vieren was. Om het feestelijke karakter van deze gebeurtenis te benadrukken stonden er kermisattracties op het terrein bij de pagode en was er een optreden van een muziekgroep. Naast de fraai versierde “gouden” dozen verwisselden weer pakken geld van eigenaar en hiermee kan de pagode verder worden verfraaid. De rijkere inwoners organiseren daarnaast hun eigen Kathen feestje met muziek, eten en drank. Bezoekers van deze feestjes overhandigen de organisatoren geld, hetgeen weer doorgegeven wordt aan de pagode. Zelf heb ik zo’n feestje bezocht, alleen… wist ik toen nog niet wat ik nu weet en bracht dit feest niet in verband met Kathen en heb dus geen financiële bijdrage geleverd. Achteraf vernam ik dat deze party het kolossale bedrag van 7000 dollar heeft opgebracht, dus mijn bijdrage kon gemist worden. Deze feestjes zijn niet alleen voorbehouden aan de rijkeren. Op 30 oktober ben ik uitgenodigd voor een Kathen ceremonie, dat door 5 minder gefortuneerde gezinnen gezamenlijk wordt georganiseerd en hierbij zal er minder “uitgepakt” worden en ik ben nu al her en der aan het informeren welk bedrag men verwacht te ontvangen. De fraaie uitgedoste tenten, waarin Kathen “gevierd” wordt, schieten op dit moment als paddenstoelen uit de grond en in iedere straat staat er momenteel wel een. Zo’n tent kun je onmogelijk over het hoofd zien, want de hele of halve straat wordt erdoor afgesloten en er “knalt” harde muziek uit de speakers of er worden luidkeels gebeden door gereciteerd.. Daarnaast zijn vaak optredens van dansgroepje, waarvan enkele leden gemaskerd zijn. Aangezien “Pchum Ben” al uitgebreid beschreven is, laat ik het bij deze uiteenzetting in het achterhoofd houdend dat over twee weken het Waterfestival begint…….Tja, de Cambodjanen houden wel van een feestje. Over feestjes gesproken, nu het regenseizoen bijna geëindigd is , verschijnt het “trouwseizoen” aan de horizon en “stromen” de trouwkaarten al weer binnen op ons kantoor voor de huwelijken die in november gesloten gaan worden……….. (terwijl dit verslag al in de steigers staat, kom ik net terug van spectaculaire bootraces op de rivier, waarbij boten met 73 roeiers aan boord het tegen elkaar opnemen. Misschien volgende maal meer hierover. Er gebeurt hier op dit moment iedere dag wel iets wat het vermelden waard is……….)

Hollandse gewoontes in Cambodja
Hoewel er veel veranderd is t.o.v. mijn levenswijze in Nederland, heb ik “vastgehouden” aan een aantal “vastigheden”. Zo begin ik de dag met een broodontbijt. Hoewel ik me zonder problemen aangepast heb aan een warme rijstmaaltijd tussen de middag, heb ik er weinig zin in om op mijn nuchtere maag al plaats te nemen achter een vis- of noodlesoepje en/of een dampend bord rijst, zoals hier de gewoonte is. Dus ieder morgen ga ik om een uur of kwart voor zes naar de “broodverkoper”, die 100 meter verderop in de straat zijn broodstalletje aan het inrichten is, om bij de markt “belegde” broodjes te verkopen. Aangezien deze doorgesneden baguettes gevuld worden met warm vlees en groenten, neem ik een onbelegd broodje mee, wat in het begin veel onbegrip veroorzaakte, want wat moet nou iemand met een onbelegde boterham? Inmiddels is de broodverkoper al lang aan deze rare gewoonte gewend geraakt en voorzie ik de kleine baguette op mijn terras voor het huis zelf van jam, een banaantje of een appeltje, zodat op deze wijze één moment van de dag de traditionele broodmaaltijd, met daarbij een lekker kopje thee, in ere blijft.
Een andere gewoonte is, ondanks het warme en benauwde weer, het wekelijkse “hardloopuitje”, dat op het programma staat . Vanaf het eerste moment dat ik in Cambodja kwam heb ik deze sportieve draad weer opgepakt. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat mijn 2 Filipijnse vrienden, die gelijktijdig met mij in Phom Penh aankwamen, er eigenlijk de oorzaak van zijn, dat ik er mee begonnen ben, want ik vond het aanvankelijk geen aanlokkelijk idee om kwart voor 5, in het nachtelijk donker, op te gaan staan en ook de temperatuur, die op dat tijdstip nog boven de 25 graden was, vond ik ook niet aantrekkelijk, aangezien ik op dat moment in de “gewenningsfase” verkeerde. Gelukkig bleken de voordelen groter. Beide Filippino’s gingen dagelijks naar het Olympisch Stadion van Phnom Penh en liepen daar een aantal rondjes op de sintelbaan en hun enthousiaste verhalen bracht mij ertoe om eens mee te gaan. Inderdaad het Olympisch Stadion was toegankelijk voor jong en oud en ondanks het vroege tijdstip waren er nogal wat Cambodjanen die hun rondjes liepen, terwijl de nieuwe dag zich aankondigde. Bovenaan de tribunes waren groepen, die op muziek bewogen, waarbij in het Cambodjaans steeds luidkeels door “de trainer” tot 10 werd geteld, zodat ik tegelijkertijd “taalles” kreeg. Vanaf dat moment is het een wekelijks “uitje” geworden, dat ik in Kampong Thom voorgezet heb. Loopt u een rondje mee?

Het is nog aardedonker als ik rond een uur of 5 vanuit huis vertrek. Na een kort stukje asfalt draai ik een zandpad vol met kuilen in en moet oppassen geen enkels te verzwikken. Vanachter muurtjes en toegangshekken kan onverwachts een luid geblaf opklinken en dat zorgde er in het begin voor, dat mijn hart wel eens stilstond, maar inmiddels hoor het eigenlijk nauwelijks meer. Het is uitkijken geblazen voor honden die in het donker op straat liggen te slapen en soms rent er een blaffende hond een klein stukje achter me aan en dan is het oppassen of die wel voldoende afstand houdt. Bij een hond die hinderlijk aan het volgen is, volstaat te bukken en net te doen alsof je een steen pakt, want alleen al door deze beweging, heeft het beest “dekking” gezocht bij zijn eigen huis en blaft nog wat na, om zich een houding te geven……. Eigenlijk hoef ik er nauwelijks toe over te gaan om daadwerkelijk munitie op te pakken, dat overal voorhanden is, zodat het hardlopen een ongevaarlijke bezigheid is, ondanks het voortdurende geblaf om je heen.
Al gauw komt het mooiste stuk, over asfalt, dat langs de rivier loopt, al zie je daar in het begin niet veel van, aangezien het nog aardedonker is. De eerste paar keren verwonderde ik mij erover dat de mensen hun huisvuil zo vroeg buiten zetten, want er stonden bij enkele huizen zakken aan de straatkant. Wat schetste mijn verbazing toen er op een keer geluid uit zo’n donker voorwerp kwam en het ook nog bewoog. Het raadsel was snel opgelost want wat ik aanvankelijk aanzag voor vuilniszakken bleken veelal oude vrouwtjes te zijn, die diep gehurkt (ik noem dit maar de nationale zitstand, omdat de mensen hier langdurig in deze positie kunnen “zitten”) aan het wachten waren om meegenomen te worden door een motor, die ongetwijfeld eens langs zou komen. Wat naïef om te denken dat er huisvuil aan de straatkant gezet wordt, bedacht ik later, toen ik had ondervonden hoe er met huisvuil werd omgegaan. Maar ja, ik was ook toen nog maar net in Kampong Thom en zo groen als gras……..
Inmiddels is het al wat lichter geworden en kan ik vaag enkele ranke vissersscheepjes op de rivier onderscheiden. Vorig jaar om deze tijd was de rivier buiten zijn oevers getreden, maar dit jaar is die al weer fors gezakt, zodat de wateroverlast ons dit jaar bespaard blijft. (Zie verslag “En dan zwemmen er opeens vissen voor je huis”). Even later loop ik langs plantenbakken, waarin allerlei “slaplantjes” zo lijkt het wel, gekweekt worden. Eenmaal ben ik in het halfdonker rond deze plek bijna op een slangetje gaan staan, maar deze kon nog net op tijd voor mij weg kronkelen.
Vervolgens neem ik een afslag en loop van de rivier weg. Aan deze vlakke gravelweg hangen langs de kant grote plastic vellen, waarbij aan de onderkant een soort van gootje is gemaakt. Ook hierbij had ik bij aanvang een totaal verkeerde voorstelling van zaken, want ik dacht dat de inwoners hiermee regenwater opvingen. Toen ik beter keek zag ik dat er een tl buis bij hing en bleek dat op deze wijze ’s nachts insecten gelokt werden. Deze komen op het licht af, vliegen tegen het plastic en rollen vanzelf het gootje in, waarna ze niet meer kunnen ontsnappen langs de gladde wand. Een aantal malen zag ik tijdens mijn ronde hoe deze krioelende massa torren, kevers, sprinkhanen en andere insecten met zeef uit deze natte en modderige plastic goot werden geschept en in een emmer gegooid. Dan is het voor hen bijna tijd geworden om afscheid te nemen van het leven, want vervolgens zullen deze beestjes “gepeld" worden en gereedgemaakt voor consumptie, door ze in olie te bakken en kun je ze daarna terugzien op de markt, alwaar ze te koop worden aangeboden. Hoewel er gezegd wordt dat het proteïnerijk voedsel is, heb ik deze “lekkernijen” aan mij voorbij laten gaan. Ja, ik besef dat dit tegen mijn nieuwsgierige aard is en de wil om “alles” in den vreemde te ondergaan, maar er zijn grenzen en dit is er een van.
Even later kon ik langs een “ijsfabriek”. Hier worden grote staven ijs ingevroren in metalen mallen. Door een straal warm water hierover te gieten, glijden deze enorme blokken eruit. Vervolgens worden ze op platte wagentjes geladen, die al bij eerste ochtendgloren klaarstaan en wordt dit ijs “uitgevent”. Hiervoor gaan de venters langs bij al die kleine middenstanders, die een klein winkeltje hebben met een koelkastje voor de deur, waarin “koude” drankjes verkocht worden. Met een zaag wordt het verkochte deel eraf gezaagd. Her en der koopt ook een particulier een stuk ijs, aangezien er maar weinig mensen een elektrische koelkast hebben.
Onderweg blijkt dat het leven al volop op gang gekomen is, ondanks het vroege tijdstip. Overal word je begroet en als je netjes “Sua se dai” zegt, wordt er soms gelijk “doorgebriefd” aan de achterban dat ene “Barang”(buitenlander) sua se dai gezegd heeft. Vooral in het begin werd er hilarisch op gereageerd. Iedere keer als er zo gereageerd werd, kwam bij mij het reclamefilmpje naar boven waarbij een jongetje trots zegt: “Zij zei meneer tegen mij”. Inmiddels is men op dit parcours gewend aan die “gekke buitenlander” die wekelijks passeert en komt deze reactie alleen nog voor als ik verder buiten Kampong Thom het terrein verken op de fiets of motor.
Uiteindelijk kom ik uit bij de drukke verkeersweg, die het stadje in tweeën snijdt. Helaas is dit wel een afknapper na de fraaie tocht, vooral als je achter een zeer langzaam rijdende overvol geladen vrachtauto terechtkomt, die zware rook- en stofwolken voortbrengt. Helaas is de tijd van adem inhouden niet toereikend, zodat er dan een “ongezond” eind komt aan wat zo gezond begonnen is.
Na drie kwartier loop ik in het volle daglicht mijn straat weer in en kun je je niet voorstellen dat het nog niet zo lang geleden aardedonker was. In deze straat is er inmiddels nog maar één hond die, veilig achter het hek gezeten, naar deze buitenlander blaft en dit beest heb ik in gedachten “Geert” genoemd, hoewel het een vrouwtje is. Toevallig is het een wit/rossige beest, zodat ook op dat punt enige gelijkenis is.
(Ben het vaste rondje van 6 km momenteel aan het verlengen, zodat ik hopelijk wederom van start kan gaan bij de Angkor Watloop in Siem Reap op 7 december, alwaar ik meedoe aan de 10 km loop.)

Muziek- en danslessen in het weeshuis en feestavond
Na afloop van de overdracht van de sportmaterialen en de slagbalwedstrijd, inmiddels al weer bijna 2 maanden geleden, nodigde de directeur, dhr Chea, mij uit om op maandagavond de muziek- en danslessen te bezoeken en voegde daar onmiddellijk aan toe dat ik op vrijdagavond welkom was om een feestavond bij te wonen. Deze avond was georganiseerd voor studenten, die zelf hun jeugd in weeshuizen in Cambodja doorgebracht hadden.
Deze uitnodigingen liet niet aan mij voorbij gaan en zo spoedde ik mij twee dagen later onmiddellijk na het werk wederom naar het weeshuis om getuige te zijn van het uurtje muziekles dat 6 maal in de week om 5 uur begint onder leiding van een voormalige boeddhistische monnik, die uitgetreden is om in het aardse leven een huwelijk aan te kunnen gaan. Het klasje bestond uit 7 jongens die allerlei traditionele Khmer instrumenten bespeelden. Zo waren er 3 grote houten xylofoons, zaten er twee jongens ieder te midden van een cirkel van metalen deksels (gongs), was er een trommelaar en een jongen had een belletje in zijn hand. Dit alles bij elkaar bracht een niet te verwoorden geluid voort, dat me erg deed denken aan de traditionele muziek, die ik ooit in Indonesië gehoord had en daar “gamelan” werd genoemd. Een van de jongens achter de grote xylofoon begon, bepaalde daarmee de melodie en de rest viel in. Af en toe ging de “muziekleraar” achter een van de jongens zitten, die xylofoon speelden of in het rondje met bellen zaten en pakte vervolgens hun handen vast met daarin de stokjes en tokkelde even mee, zodat deze jongen letterlijk voelde hoe het stuk gespeeld moest worden. Even later kwam de dansleraar binnen en verschenen één voor één de kinderen van de dansgroep. Toen ze allemaal present waren, verdwenen ze plots weer en kwamen even later allemaal terug met een bloem in hun handen, die ze ergens geplukt hadden en op de muziek van het orkestje, werd “de bloemendans” voor mij vertolkt op het vaste podium. Dit is de eerste activiteit, die ik hier zie, waarbij zowel meisjes als jongens samen zijn betrokken. Opvallend was de ernst en toewijding die tentoongespreid werd. Dit werd even later afgewisseld met veel gelach, toen er “westerse” muziek werd aangezet en er door een groepje meisjes een modern dansje werd uitgevoerd, waarbij de pasjes duidelijk van een of ander muziekclip waren afgekeken. Hierbij was de gelijkenis frappant met de dansacts die ik op de basisscholen in Nederland heb mogen aanschouwen, want in dit moderne dansje gingen deze meisjes helemaal los. Erg leuk om traditioneel en modern binnen 10 minuten te aanschouwen.
Hierna vond ik het welletjes, hoewel de les nog niet afgelopen was. Ik kreeg de indruk dat men voor mij aan het optreden was, maar wilde de les niet verstoren, aangezien er vrijdag voor een heel wat groter publiek opgetreden zou moeten worden en er wellicht nog wel geoefend moest worden. Tenminste daar ging ik vanuit en bovendien zou ik vrijdag akte de précense geven, dus verliet ik na een drie kwartier deze ruimte, onder de indruk van wat de kinderen van de muziekgroep en dansgroep presteerden.
Zo was ik vrijdagavond stipt om zeven uur in dezelfde ruimte met het grote podium en bleek dat het programma al begonnen was. Op zich niet zo erg, want ik had alleen de toespraken, die ik toch niet zou verstaan, gemist. De zaal was gevuld met studenten, die vroeger zelf ook in diverse weeshuizen in den lande gezeten hadden en nu een studie volgen aan het hoger onderwijs of aan een universiteit. Ze waren in twee bussen aangevoerd en zouden de volgende dag doorreizen naar Siem Reap. Wat was er een aandacht besteedt aan het programma dat volgde. Prachtige dansen werden afgewisseld door speeches. Zo zag ik de “handfan dance”, of wel de waaierdans. Meisjes in schitterende gewaden, die een sierlijke dans opvoerden. Ze werden begeleid door het muziekgroepje, dat aan de zijkant van het podium had plaatsgenomen. Vervolgens werden een aantal medewerkers van het weeshuis in het zonnetje gezet door de directeur en hierna werd ik uitgenodigd om naar voren te komen en werd ik voorgesteld. Men is er ook hier duidelijk trots op dat een buitenlander op bezoek komt en dat wordt overal, waar je je westerse gezicht laat zien, openlijk getoond en inmiddels ben ik een beetje aan deze “ceremonie” gewend. Toen kwam absoluut de leukste dans, vooral ook, omdat ik deze begreep. Een aantal jongens kwamen fraai uitgedost het toneel op en waren al dansend op zoek naar iets. Nadat ze het toneel verlaten hadden werd duidelijk waarnaar ze op zoek waren, want toen verschenen er dansende vlinders, in een schitterende outfit op het podium. (Laat u overtuigen door de foto’s) Even later verschenen de jongens weer en uiteindelijk had ieder een vrouwelijke vlinder “gevangen”. Na deze “Butterfly dance”, kwamen er oudere jongens dansend het toneel op. Achterop het toneel stond een houten bak en deze jongens gingen ritmisch rond deze bak lopen, terwijl ze ondertussen met de hamers in de bak sloegen en als het ware de rijst pelden. Even later kwamen de oudere meisjes op met enorme platte manden in hun handen en zij beelden “het wassen van de rijst” uit, zodat ik deze dans maar “Peel and wash the rice dance” noem. Vervolgens kwam een vertegenwoordiging van de bezoekende studenten naar voren en ieder van deze groep deed een kort woordje, waarbij veel gelachen werd. Aan het eind boden ze aan de directeur het geld aan, dat ze zelf bij elkaar gelegd hadden. Wat een ongelooflijk sympathiek gebaar en dat werd zeer op prijs gesteld door dhr. Chea. Op mijn vraag aan hem of er ook kinderen uit het weeshuis van Kampong Thom tussen het publiek zaten, werd onmiddellijk actie ondernomen, want deze studenten mochten naar voren komen. Het bleken er 9 te zijn en ik kon niet anders dan deze “oud Kampong Thommers” op de foto zetten, want uiteraard werd er bij vermeld dat ik deze vraag gesteld had…… De kinderen hadden nog één dans in petto en dat was de “Coconutdance”. Het bleek een hele vermakelijke dans te zijn, waarbij jongens en meisjes een halve kokosnoot in hun handen hadden en deze al dansend in een speciaal ritme tegen elkaar sloegen. Vooral het deel waarin dat dansend paarsgewijs gebeurde, zag er amusant uit. Hierna werd deze geweldige avond afgesloten met een groepsfoto op en voor het podium, waar publiek met kinderen van het weeshuis, die al dan niet opgetreden hadden, zich opstelden. Vervolgens ging éénieder naar buiten, waar een disco klaarstond en alle kinderen van het weeshuis getrakteerd werden door de bezoekers op een feestelijk vervolg……….
Mocht er bij u het beeld geleefd hebben van zielige, verdrietige weeskinderen in een tehuis in Kampong Thom, dan is dit door het bezoek van deze avond wel in een totaal ander perspectief geplaatst. Met name ook door het hoopvolle toekomstperspectief dat geschetst werd door de aanwezigheid van in aanvang zo “kansarme” bezoekers……. Meneer Chea, bedankt voor de uitnodiging en deze prachtige avond. Dit was beslist niet de laatste keer dat ik dit weeshuis zal bezoeken…………

Helaas kan ik niet in deze blijmoedige sfeer besluiten, want enkele weken later is een Nanny, die verantwoordelijk was voor het toezicht en voedselbereiding in een van de huizen, waarin ruim 20 kinderen verblijven, omgekomen bij een verkeersongeval, toen ze op de fiets terugkeerde van de markt, waar ze groenten voor de maaltijd had gekocht. Op deze drukke “dodenweg” werd ze geraakt door een truck, waarna ze ongelukkigerwijs onder de wielen terecht kwam. Binnen een jaar al de derde dode (waar ik weet van heb) in Kampong Thom op deze “snelweg” van Phnom Penh naar Siem Reap, die Kampong Thom doorklieft. Ben bang dat de jaarlijkse ruim 2000 verkeersdoden in den lande ook dit jaar weer moeiteloos gehaald worden. Naast het enorme verlies voor haar familie en het weeshuis is het weeshuis dubbel getroffen, want tot op heden is er nog geen vervangster gevonden en hebben de oudste kinderen een aantal verantwoordelijkheden van haar over moeten nemen.

Omdat het weeshuis besproken is, nog eenmaal deze advertentie in het verslag. Tweede hands voetbalschoenen kunnen nog tot uiterlijk 20 november opgestuurd worden:

Advertentie weeshuis:
Gezocht:
Gebruikte voetbalschoenen in de maten 36 t/m 42.
De kinderen van het weeshuis zouden heel graag 2e hands voetbalschoenen ontvangen om op te voetballen. (en, namens de meisjes, tevens om ook op de been te blijven op het gladde veld tijdens het voetballen)
Voor 18 euro kan er een pakket van 2 kilo opgestuurd worden naar Cambodja. (Een pakket van 5 kilo kost 34 euro)
Adres:
Poste Restante
Marcel Gerritse (089947448)
GPO (General Post Office)
Kampong Thom Commune
Stung Sen
Kampong Thom Province
Cambodia

Mijn telefoonnummer a.u.b. GROOT vermelden achter mijn naam. Dan word ik gebeld mij als het aankomt: 089947448.

Bij voorbaat dank, vooral namens de kinderen van het weeshuis!



Met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse
marcelger8@hotmail.com