Hun Sen, één van de langstzittende machthebbers

Hun Sen, één van de langstzittende machthebbers ter wereld

Afgelopen week was de viering van Khmer Nieuwjaar in Cambodja en werd het jaar van de Slang ingeruild voor die van het Paard. Dit hield in dat vele inwoners een weekje vakantie genoten en ook ik hoefde niet te verschijnen op kantoor. Vele winkels, restaurants en fabrieken sloten een week lang hun deuren, grote mensenmassa’s verplaatsten zich door het land, wegens familiebezoek en Phnom Penh veranderde hierdoor in een spookstad en maakte een desolate indruk. Wellicht kom ik hier over 3 weken uitgebreid op terug.
Vorige week werd ik verblijd met een email van iemand, die geld gevraagd had voor haar verjaardag, dat de bezoekers konden doneren in een doos met daarop foto’s van een eerdere uitreiking van bibliotheekboeken aan een van de scholen in de provincie Stoung. Op deze wijze zijn er zoveel euro's ontvangen, dat ik een vierde bibliotheek aan een Cambodjaanse school kan schenken. Hulde en dank hiervoor!
Dit verslag zal geheel in het teken staan van Hun Sen, de premier van het land en die nadrukkelijk zijn stempel drukt op de ontwikkelingen, zoals die hier plaatsvinden.

Rond half maart heb ik het driedaagse Onderwijs Congres mogen bezoeken, dat jaarlijks in deze maand gehouden wordt in de aula en lokalen van de Technische Universiteit in Phnom Penh. De minister van Onderwijs en leden van zijn departement waren alle dagen aanwezig en iedere dag werden de “buitenlandse” gasten persoonlijk door de Minister begroet. Dit geeft wel aan hoe laagdrempelig het geheel is. Deze genodigden, zo’n 50 in aantal, veelal werkzaam bij één van de vele NGO’s, die Cambodja rijk is, zaten, rechts vooraan bij elkaar en kregen een koptelefoon uitgereikt, zodat de toespraken te volgen waren, middels een tolk die hierop insprak. De eerste dag konden we met zo’n 1000 (hoofdzakelijk) man en vrouw luisteren naar diverse toespraken en de tweede dag waren er 15 discussiegroepen, waarbij je aan kon sluiten en de afsluitende dag had iedere groep in de grote zaal 10 minuten “spreektijd” gekregen, om de discussie van de vorige dag samen te vatten. Opvallend dat al deze 15 verhaaltjes werden afgestoken door… een man. Deze derde dag zou afgesloten worden met een toespraak van de premier van het land dhr. Hun Sen. Over deze man heb ik al zoveel gehoord, gelezen en zelf geschreven, dat ik deze kans niet ongebruikt voorbij wilde laten gaan om hem eens in levende lijve te zien en vooral te horen spreken. Als de goede man op dreef is kan hij rustig uren speechen…. Hopelijk zou ons dat bespaard blijven.

Het congres zelf kan ik in een paar zinnen samenvatten, aangezien ik het verslag van vorig jaar gelezen had en ik er dit jaar weinig aan toegevoegd heb zien worden. De kernwoorden waren ook deze keer: “Challanges”, “Solutions”, “Compasity building”, (voor deze 2 woorden ben ik lichtelijk allergisch aan het worden, omdat deze te pas en te onpas worden gebruikt, zoals ooit de woorden “adaptief onderwijs”, een “containerbegrip” in Onderwijs Nederland werd) “Develope(ment)” en de “Strenghtening” die op velerlei gebieden plaats moest vinden. Allemaal woorden die de goede bedoelingen van eenieder tot uitdrukking brengen, maar structureel weinig tot niets aan de immense problemen in het onderwijsveld veranderen, aangezien de weg om deze doelen te bereiken net zo slecht geplaveid is als vele echte wegen in dit land. Een absoluut dieptepunt was de toespraak op de eerste dag van de vice-premier van het land, dhr. Sok An. In een 10 punten programma deed hij een poging om “discussiemateriaal” aan te dragen voor de volgende dag. Helaas was de onderbouwing van dit verhaal van een beschamend laag niveau, vooral bij de onderdelen, waarbij hij zijn eigen mening naar voren bracht en er zaken bijhaalde en die m.i. werkelijk nergens op sloegen. Hier stond voor mij het levende bewijs dat er nog wel wat te verbeteren is aan het onderwijs ………..

Na een extra lange middagpauze op de derde dag, dienden we om half drie in de grote zaal te zijn. De controle was maximaal en vergelijkbaar met die op het vliegveld. Tassen gingen door een scanner, zelf moest je door een detectiepoortje en tot slot werd je gefouilleerd. Toen alle aanwezigen zitting genomen hadden in de grote zaal, werden de toegangsdeuren afgegrendeld en begon het wachten op de premier. Zo zat een volle zaal met 1000 aanwezigen in afwachting op wat er ging komen en na een half uur werd het wachten beloond: door een zijdeur verscheen de almachtige leider, gevolgd door zijn kabinet. Inmiddels waren alle aanwezigen gaan staan en klonk er een warm welkomstapplaus. Al met al een gelijkwaardige opkomst, als die van de gouverneur van Kampong Thom, die ik twee verslagen geleden vergeleken heb met de Prins en de Raad van Elf. Het hele kabinet wordt verwacht op te draven, als de leider ergens een officiële toespraak houdt en deze bestegen na hem het podium en namen in een lange rij achter hem plaats. (Vele camera’s waren hier getuige van en de volgende dag zou dit nieuwsfeit op praktisch alle “nieuwszenders” te zien zijn.) Allereerst nam de Minister van Onderwijs dr. Hang Chuon Naron het woord en toen werd Samdech (prins) Akka Moha Padel Techo HUN SEN aangekondigd. De woorden voor zijn daadwerkelijke naam geven aan dat deze man wel erg verheven is boven het gewone volk.
Het begin van zijn speech, las hij van een papier en ging over het nieuwe masterplan en de toekomst van het onderwijs. De “vertrouwde” vertaler, die prima werk had geleverd op de eerste dag en de ochtend van de derde dag, bleek ingewisseld te zijn voor een “oudere stem” en deze vertelde niets nieuws en eigenlijk was dit een samenvatting van wat we al tig maal gehoord hadden dit congres en vlogen de aanbevelingen me weer om de oren. Mijn gedachten dwalen af. Hier schuin voor mij staat dus de man die………
- ……..als Khmer Rouge soldaat mede verantwoordelijk was voor de massaslachting onder zijn volk, die uiteindelijk zo’n 2 miljoen levens geëist heeft en de totale bevolkingsgroep met een kwart uitdunde en die het land in één keer beroofde van vrijwel alle intellectuele kennis en daar nog steeds de enorme gevolgen van ondervindt. Te bedenken dat het niveau van het onderwijs in Cambodja in de 60’er jaren op de 3e plaats stond in de ranking van de ZO-Aziatische landen en het nu ergens onderaan deze zelfde lijst bungelt!
- ……..vluchtte naar Vietnam toen de Khmer Rouge zich ook tegen de eigen mensen keerde, aangezien Pol Pot aan het eind van zijn schrikbewind niemand meer vertrouwde. Zelf zegt hij gevlucht te zijn, voordat de massaslachtingen begonnen.....
- ……..een aantal jaren nadat Vietnam in 1979 het land bevrijdde van het Pol Pot regime, de macht wist te grijpen (1985) en deze niet meer afgestaan heeft en al 29 jaar de scepter zwaait in dit zwaar getroffen land en dit jaar als 61-jarige aangegeven heeft nog 15 jaar premier te willen blijven, alsof verkiezingen er niet toe zullen doen
- ……..zich schaamteloos verrijkt heeft in de afgelopen jaren in dit door en door corrupte land. Maar hoe kun je het de “gewone” mensen kwalijk nemen, dat ze hieraan meedoen, als het voorbeeld wordt gegeven door de machthebbers zelf, die boven elke wet lijken te staan.
- ……..eigenlijk de verkiezingen in 2014 (en aantoonbaar ook al eens in 1993) verloren heeft, maar door manipulatie toch aan een kleine meerderheid geholpen is. Zo konden een miljoen mensen hun stem niet terugvinden op de stemlijsten en zijn er naar schatting ook zo’n miljoen “spookstemmen” uitgebracht, driemaal raden op wie…….
- ……een zwaar bewapend privé leger heeft van zo’n 10.000 man en deze manschappen zijn het best bewapende legeronderdeel in het land
- …….het land in de uitverkoop gedaan heeft. Enorme concessies zijn en worden verleend aan buitenlandse “investeerders”, veelal van Vietnamese of Chinese afkomst, die het land stap voor stap, maar onafwendbaar beroven van zijn mineralen, oerwouden en bossen en daar veelal troosteloze rubberplantages voor in de plaats zetten. Driemaal raden in wiens zakken de opbrengsten van deze concessies verdwijnen. Er wordt hier gefluisterd dat deze man inmiddels de top 10 van rijkste mensen ter wereld heeft bereikt.
- ……vele families en soms hele dorpen “verjaagd” heeft van hun grondgebied, als gevolg van deze concessies en deze bewoners worden veelal zonder dat er enige compensatie wordt gegeven, verbannen uit hun huizen en schaamteloos beroofd van hun enige inkomensbron. Deze man, die momenteel op zo’n, 30 meter van mij vandaan staat, snapt al de commotie hierover niet, want deze mensen kunnen toch later op de aangelegde plantage gaan werken?
- ……een enorme kliek van vrienden en familie om zich heen verzameld heeft, met een duur woord “nepotisme” genaamd en deze “familiekliek” bezit alle invloedrijke baantjes in leger en regering. Van al het overheidspersoneel wordt verwacht dat het lid is van zijn partij, zo niet, kun je baan bij de overheid en alle promoties wel vergeten. In verkiezingstijd zijn deze “ambtenaren” verplicht om zich te mengen in de strijd en als één man achter deze grote leider te staan, die ook alle tv zenders “in handen” heeft.
- ……..over wiens regering Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch in een recent rapport gezegd heeft dat deze “gewelddadig en autoritair” is
- …….kortgeleden in een “invoelende” speech ontevreden leerkrachten, die protesteerden voor meer salaris, voorhield dat na de Khmer Rouge tijd de onderwijskrachten een tijdlang werkten voor een handvol rijst en dat er nu geld gegeven wordt, dus waarom die opstandigheid, ze krijgen nu toch netjes maandelijks uitbetaald?
- …….op alle mogelijke manieren het Cambodja Tribunaal tegenwerkt. Dit tribunaal is opgezet door de VN en tracht de verantwoordelijken voor de genocide tijdens het Pol Pot bewind te vervolgen. Het werk van de rechters wordt openlijk tegengewerkt door de regering van Cambodja en het resultaat is dat dit (honderden) miljoenen verslindende project inmiddels 1 verdachte berecht heeft. (Dit is de 71 jarige voormalige kampleider “Duch” (bijnaam van Kaing Guek Eav) van Tuol Sleng, het martelcentrum in Phnom Pehn, dat ik bezocht heb en beschreven heb in “De littekens van Cambodja”. Deze voormalige beul, die verantwoordelijk is voor de dood van meer dan 12.000 gevangenen, leeft in een eigen woonvertrek, heeft een bibliotheek tot zijn beschikking en leidt absoluut niet het leven van een reguliere gevangene, die vaak met 40 man of meer in één ruimte opgesloten zitten. Volgens de directeur van de Kandal gevangenis is deze uitzonderingspositie gecreëerd om hem te beschermen tegen medegevangenen, die uit zouden zijn op wraak.) Enkele hoogbejaarde verdachten wachten nog op berechting, maar de meesten sterven ondertussen van ouderdom alvorens ze berecht worden. Hun Sen, de voormalige Khmer Rouge soldaat, zegt openlijk: ”Laten we niet kijken naar het verleden, maar ons richten op de toekomst.” Tevens noemt hij dit Tribunaal een bedreiging voor de stabiliteit van het land…….
- ……..uitgerekend vandaag, 21 maart, de voorpagina haalde van de Engelstalige krant Cambodian Daily met het nieuws dat gisteren bij het Internationale Gerechtshof (ICC) in Den Haag een beschuldiging tegen hem is ingebracht door diverse mensenrechtenorganisaties. Kort samengevat is de aanklacht gebaseerd op de volgende twee gronden: 1) Zijn betrokkenheid bij de tegenwerking van het Cambodja Tribunaal en de bescherming die verdachten genieten van de genocide 2) Het veelvuldig, stelselmatig en systematisch schenden van de mensenrechten van de Cambodjaanse bevolking door zijn regering. Als voorbeelden worden genoemd: executies, gedwongen uitzetting en verbanning van bevolkingsgroepen en seksueel misbruik van gevangenen.

Mijn gedachten worden onderbroken door een andere toonzetting van deze leider. Het plichtmatige voorlezen is na een half uur ophouden en zonder briefje spreekt hij verder…. Vervolgens zag ik een andere Hun Sen. Een Hun Sen die begon te gebaren, een pen pakte en daarmee alle kanten uitwees en voor zichzelf klapte. Zo vertelde hij dat het onmogelijk was om de kloof tussen arm(oede) en rijk(dom) te dichten. Dit herhaalde hij wel 5 maal tijdens dit onderdeel. Nee, het onderwijs moest zich richten op het dichten van de “intellectuele” kloof. Dat was realiseerbaar. “Laten we proberen banen te scheppen en laat de rijken nu maar rijk zijn”, was zijn welgemeende advies. “We zouden net zo doen als het Pol Pot regime, als we de verschillen tussen arm en rijk zouden trachten op te heffen”. Twee zinnen later klonk het volgende advies: “De mensen konden beter teruggaan naar het platteland, dan kansloos in de grote stad te gaan leven……..” (Oei, dit klonk toch weer erg Pol Potachtig, die alle stedelingen naar het platteland verbande, toen hij de macht had overgenomen) Hij herhaalde: Het onderwijs was de beste remedie voor het dichten van de intellectuele kloof. Alle kinderen “go to the same classes” beoogde hij. Mocht deze man nog enige geloofwaardigheid hebben, dan was die nu toch wel helemaal weg, want hier staat hij gewoon openlijk een pot te liegen. Het land telt namelijk vele privé scholen en wie het zich financieel kan veroorloven stuurt zijn kind echt niet naar een publieke school. Iedere maal als hij tijdens zijn speech het woord richt tot de Minister van Onderwijs staat deze man, die in Rusland en Maleisië gestudeerd heeft, op en maakt zich heel klein voor Hun Sen door met zijn handen tegen elkaar voor zijn gezicht diep te buigen voor deze leider. Dit gebeurt tijdens de speech tientallen keren……
Vervolgens gaat hij er prat op 15 jaar geleden een boek te hebben geschreven, waarin hij vertelde dat er van de 100 onderwijzers die naar Ratankiri (een provincie in het Noordoosten) gestuurd waren, er in korte maar 3 overbleven en schreef hij niet al in die tijd dat je studenten uit deze provincie zelf moest aannemen, wilde je ze behouden in de rural gebieden. Hier heeft hij m.i. wel een punt….. Alleen snap ik niet dat als hij dit 15 jaar geleden al vond, het al niet lang geregeld is….
Dan stapt hij over op de B, C en D schalen, die de onderwijskrachten blijkbaar kunnen doorlopen. Dit systeem wordt een beetje belachelijk gemaakt door hem , want hij stelt wanneer een onderwijzer alle schalen doorlopen heeft bij al ver over de pensioengerechtigde leeftijd heen is. De zaal ziet hier wel de humor van in.
Onverwachts verlaat hij het “onderwijs” en vertelt hij dat het vermiste Maleisische vliegtuig boven Cambodja is neergestort, maar dat de wereld hiervan nog even in onwetendheid wordt gelaten….. (een grapje, waar hartelijk om gelachen wordt) Vanaf dit moment wordt de vertaling via de koptelefoon door deze “oudere” stem onsamenhangend en er vallen er lange stiltes, waardoor er niets meer te snappen valt van wat er verder wordt gezegd.
Van een bezoekende Cambodjaan hoorde ik achteraf dat de Cambodjaanse regering bedankt is door zijn Maleisische en Chinese vrienden voor de zoekacties die verricht is boven Cambodjaans grondgebied naar het vermiste vliegtuig. Voor het overige bleef dit deel van de speech duister voor degenen die van de koptelefoon afhankelijk waren. Helaas, want vanuit de zaal klonk meermalen gelach, blijkbaar was Hun Sen inmiddels goed warmgedraaid. Gelukkig duurde dit onderdeel niet al te lang.
Aan het eind mocht de Minister van Onderwijs, bij hem persoonlijk, de door hem goedgekeurde aanbevelingen van deze driedaagse op komen halen. Diep buigend nam deze geletterde man de stukken aan van deze “self made” premier, die zelf nauwelijks onderwijs genoten heeft, zodat dit beeld illustratief is voor: Het draait in dit land niet om intellectuele kennis, maar enkel om macht! Macht, die deze man naar mijn idee nooit vrijwillig op zal geven. En dat is eigenlijk allerergste, want ik heb Hun Sen er nog niet eenmaal op kunnen betrappen dat hij enige compassie en empathie heeft voor “de gewone man en vrouw” in Cambodja en het volgende denkbeeld kwam opeens nadrukkelijk naar boven zetten..……werken wij, de vele buitenlandse hulpverleners met onze aanwezigheid eigenlijk niet ongewild mee aan de legitimatie van deze man, de onderdrukking van het volk en zijn zelfverrijking? Bij de evaluatie van mijn placementperiode zal ik hier zeker op terugkomen en hopelijk heb ik dan een bevredigend antwoord hierop gevonden.

Al met al was Hun Sen een uur aan het woord en ontving hij een beleefd applaus van het publiek, dat weer was gaan staan, voor hij met zijn gevolg afdaalde en verdween door diezelfde zijdeur. Aan dit en het ontvangstapplaus heeft in ieder geval één persoon niet mee gedaan…….

De volle zaal moest nog even wachten alvorens de deuren ontgrendeld werden en de aanwezigen “de vrijheid” tegemoet konden zien.

Met vriendelijke groet,
Li hai,
Marcel Gerritse.
marcelger8@hotmail.com

PS
Een foto van Christophe Moreels, een kennis uit België, die in Kampong Thom werkzaam was, genomen tijdens een van de “verboden” betogingen in januari is illustratief voor de fase waarin het land zich nu bevindt en wil ik u niet onthouden. Het is de laatste van de bijgevoegde foto’s en het beeld zegt meer dan je met woorden kunt uitdrukken.